Πώς θα πορευθεί ο Μπάιντεν στην οικονομία;
Ο Joe Biden βρίσκεται ξανά σε γνώριμο περιβάλλον. Όπως και σαν αντιπρόεδρος του Barak Obama κατα την κρίση του 2008-09, ανέλαβε την προεδρία σε μια οικονομική κριση, αυτη τη φορά λόγω της πανδημίας. Η υφεση είναι λιγότερο έντονη σε σχεση με την Ευρώπη, αλλα η διαγραφόμενη ανάκαμψη είναι εύθραυστη και μπορει εύκολα να εκτροχιαστεί αν η πανδημια δεν τεθεί γρήγορα υπο έλεγχο.
Η προτεραιότητα του νέου προέδρου εστιάζεται ετσι φυσιολογικά στην μάχη κατα της πανδημίας και στη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης. Αυτο θα επιτευχθεί με το πακέτο στήριξης 1,9 τρις $ για το 2021-23, που αναμένεται να προστεθεί στο προγραμμα 900 δις $ που ενέκρινε το Κογκρέσο τον Δεκέμβριο και στο πακέτο 2 τρις $ του περασμένου Μαρτίου. Η συνολική οικονομική στήριξη θα ανέλθει ετσι στο 23% του ΑΕΠ, ξεπερνώντας κατα πολυ τις άλλες προηγμένες οικονομιες.
Το πακέτο Biden περιλαμβάνει μέτρα άμεσης αντιμετώπιση της πανδημίας (160 δις $)· επιχορηγήσεις πολιτειών και τοπικής αυτοδιοίκησης καθως αντιμετωπίζουν σημαντικές απωλειας φορολογικων εσοδων (350 δις $)· συμπληρωματικο επίδομα στα νοικοκυριά (425 δις $) και φοροαπαλλαγές για οικογένειες με παιδιά (149 δις $)· συμπληρωματικο επιδομα ανεργιας (290 δις $)· επιχορηγησεις στα σχολεια για ασφαλη επαναλειτουργία (170 δις $).
Προβλέπεται οτι με το πακέτο Biden η ανάπτυξη θα ανεβάσει ταχύτητα στο 8% το 2021, απο 4% που αναμενόταν προηγουμένως. Η ανεργία θα μειωθεί στο 4-4,5% προς το τέλος του 2022. Αν το σενάριο της ταχύρρυθμης ανάκαμψης επαληθευθεί, με την πανδημια να υποχωρεί, ο Joe Biden θα εχει ελευθερώσει το πεδίο για να προωθήσει την εφαρμογή του προγράμματος του.
Αυτο θα απαιτήσει λεπτούς χειρισμούς και ισορροπίες, κάτι για το οποίο πάντως ο Biden φημίζεται απο την θητεία του σαν αντιπρόεδρος, όπου χειρίστηκε με επιτυχία τις σχέσεις με το Κογκρέσο, αλλα και λόγω της μακράς θητείας του στη Γερουσία. Οι ισορροπίες ομως εχουν αλλάξει την τελευταία τετραετία λόγω της πόλωσης με την διακυβερνηση Τραμπ, της ενισχυσης της αριστερής πτέρυγας των δημοκρατικών, και της ευνοϊκής στάσης της κοινής γνώμης προς τον προστατευτισμό και κατα της παγκοσμιοποίησης. Αν και στο διεθνές εμπόριο ο Biden θα βασιστεί στους πολυμερείς θεσμους, στις εμπορικές σχεσεις με την Κινα δεν θα ακολουθήσει αναγκαστικα μια πιο συναινετική προσέγγιση.
Για την καταπολέμηση της φτώχειας και την άμβλυνση των ανισοτήτων ο Biden εχει προτείνει την αυξηση του ομοσπονδιακού κατώτατου μισθού σε 15$/ώρα, δεδομένου οτι εχει παραμείνει για πάνω απο μια δεκαετία αμετάβλητος στα 7,25$/ώρα, παρά το οτι εχει αυξηθεί στις μισές περιπου πολιτείες. Αυτο ομως ενδέχεται να επιβαρύνει τις μικρές επιχειρησεις που εχουν πληγεί ιδιαίτερα απο την κριση και να μειώσει την απασχόληση. Το Congressional Budget Office εκτίμησε οτι το μέτρο μπορει να στοιχίσει 1,3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, αυξάνοντας την ανεργία κατα 0,8% μέχρι το 2025.
Οι δυο βασικοί ομως άξονες του οικονομικού προγράμματος Biden αφορούν την αυξηση των δημοσιων δαπανών και, ως ενα βαθμό, της φορολογίας. Η αυξηση των δαπανών (εξαιρουμένου του πακέτου ανάκαμψης) εκτιμάται σε 4 τρις $ το 2021-24 και 7,3 τρις $ σωρευτικά μέχρι το 2030. Αφορά κατα προτεραιότητα και σε εμπροσθοβαρή βάση τις υποδομές (2,4 τρις $). Ακολουθούν η παιδεία (1,9 τρις $), η κοινωνική προνεια και η υγεία (απο 1,5 τρις $).
Η διευρυμένη δαπάνη θα χρηματοδοτηθεί εν μέρει με επιπλέον φορολογικά έσοδα 4 τρις $ μέχρι το 2030. Η φορολογία των επιχειρήσεων θα συνεισφέρει πάνω απο το μισό, καθως ο συντελεστής φόρου θα αυξηθεί απο 21% στο 28%. Οι φόροι προσωπικού εισοδήματος προβλέπεται επισης να αυξηθούν αλλα μονο στην κλίμακα άνω των 400000 $.
Συνολικά, το προγραμμα προβλέπεται να διευρύνει το δημοσιο χρέος στο 130% του ΑΕΠ στο τέλος της δεκαετίας, απο 108% το 2020. Αυτο ενδεχομένως θα δημιουργήσει τριβές στο Κογκρέσο, εκτός ίσως απο τις επενδύσεις υποδομών όπου η διακομματική συναίνεση είναι ευκολότερη. Τα χαμηλά πάντως επιτόκια, που προβλέπεται να διατηρηθούν μακροχρόνια, ευνοούν προς το παρόν την επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, δεδομένης της ύφεσης της οικονομίας.
Το προγραμμα δίνει έμφαση στις επενδύσεις για καθαρή ενέργεια, ιδιαίτερα στον ηλεκτρισμό και την αυτοκίνηση, με σκοπό να μειωθούν δραστικά οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου των ΗΠΑ μέχρι το 2030. Για τον σκοπό αυτο προβλέπεται επισης επαναφορά των περισσότερων απο τις περιβαλλοντικές ρυθμισεις που καταργήθηκαν στην διακυβερνηση Τραμπ.
Αν το πακέτο ανάκαμψης προβλέπεται να επιταχύνει την έξοδο απο την υφεση, οι γνώμες διίστανται ως προς τις μακροοικονομικές επιπτώσεις του συνολικού προγράμματος. Τα αισιόδοξα σενάρια πριμοδοτούν τον ρόλο της αυξημένης δαπάνης, προβλέποντας αναπτυξιακό όφελος 4,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2024, αλλα μικρότερα κέρδη μακροπρόθεσμα, της τάξεως του 0,8%. Τα απαισιόδοξα σενάρια εστιάζονται στα αντικινητρα στην προσφορά, προβλέποντας οτι η αύξηση των φόρων θα μειώσει το ΑΕΠ κατα 1,6%. Πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις, που περιλαμβάνουν τις αρνητικές συνέπειες των νεων διοικητικων ρυθμίσεων, προβλέπουν μακροπρόθεσμο κοστος μέχρι και 8% του ΑΕΠ. Η πραγματικότητα ίσως βρίσκεται κάπου στη μέση, με τα οικονομικά οφέλη του προγράμματος Biden σημαντικότερα μεσοπρόθεσμα αλλα φθίνοντα σε βάθος χρόνου.
Ο Αριστομένης Βαρουδακης είναι Οικονομολόγος, Πρώην Καθηγητής Πανεπιστημίου του Στρασβουργου, πρώην ανώτερο στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Ο.Ο.Σ.Α
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
