Ε.Ε και Κίνα: Μια δεύτερη ματιά
Λίγες εβδομάδες μετά την υπογραφή της συνολικής συμφωνίας για τις επενδύσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και της Κίνας (CAI: EU-China Comprehensive Agreement on Investment), ρίχνουμε μια δεύτερη ματιά στη συζήτηση που ακολούθησε.
Οι αρχικές αντιδράσεις ήταν στην καλύτερη περίπτωση εξέφραζαν έκπληξη και στην χειρότερη, δυσπιστία. Οι χαρακτηρισμοί κυμαίνονταν από μια τεράστια διπλωματική νίκη για την Κίνα (που υποδηλώνει μια τεράστια διπλωματική απώλεια για την ΕΕ) ακόμη και από ορισμένους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ, σε γερή γροθιά στον Joe Biden κι επίσης, ο κυνικότερος ίσως χαρακτηρισμός, ως μια εσπευσμένη προσπάθεια από μια γερμανική τριάδα να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της χώρας της.
Αλλά ας ξεκινήσουμε ανάποδα.
Είναι αυτή η συμφωνία μια στενά γερμανική επιτυχία; Η Ε.Ε. και η Κίνα βρίσκονται σε συζητήσεις εδώ κι επτά χρόνια σχετικά με μια συμφωνία για τις επενδύσεις. Είναι αλήθεια πως η Γερμανία έχει τα μεγαλύτερα εμπορικά συμφέροντα μεταξύ των χωρών της ΕΕ στην Κίνα. Αλλά όπως υποστηρίζει η συνάδελφός μου Alicia Garcia-Herrero, ειδική στις οικονομικές σχέσεις με την Κίνα, αυτή η συμφωνία προβλέπει λύσεις πάνω στο μακροχρόνιο ζήτημα των επιδοτήσεων, αλλά μόνο για τις υπηρεσίες κι όχι την μεταποιητική βιομηχανία, που είναι ο κλάδος που ενδιαφέρει την Γερμανία. Αλλά έτσι κι αλλιώς, θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε αυτή τη συμφωνία, παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, όπου η υπεράσπιση των γερμανικών εμπορικών συμφερόντων αναγκαστικά αναιρεί το όφελος για την υπόλοιπη Ε.Ε..
… και μια γερή γροθιά στον Joe Biden; Είναι γεγονός ότι o χρόνος διεξαγωγής της συμφωνίας, λίγο πριν την ορκωμοσία του καινούργιου προέδρου στις ΗΠΑ, δημιουργεί ερωτηματικά. Ακριβώς την στιγμή όπου οι ΗΠΑ πρόκειται να γίνουν και πάλι φιλικές και συνεργάσιμες, η Ε.Ε. ενεργεί μονομερώς, ενώ έχει περάσει τα τελευταία τέσσερα χρόνια αναζητώντας ασταμάτητα τη συνεργασία τους.
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, θα ήταν αφελές αν η καινούρια ηγεσία των ΗΠΑ θεωρούσε τα τελευταία τέσσερα χρόνια σαν νερό που κύλησε κάτω από το αυλάκι, κι ότι όλες οι εγχώριες συζητήσεις στην Ε.Ε. για τη στρατηγική αυτονομία και τη γεωπολιτική δεν έχουν αλλάξει την προσέγγιση της Ευρώπης πάνω σε θέματα παγκόσμιας διακυβέρνησης. Επιπλέον, δεν θα πρέπει η Ευρώπη να έχει αυταπάτες: οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν πρώτα από όλα να υπερασπιστούν τα δικά τους συμφέροντα. Η προσπάθεια μονομερούς συμφωνίας με την Κίνα είναι, τουλάχιστον εν μέρει, μια προσπάθεια διεκδίκησης αυτής της γεωπολιτικής ανεξαρτησίας.
Τέλος, είναι αυτή η συμφωνία μια τεράστια διπλωματική νίκη για την Κίνα; Ενδεχομένως ναι, και μάλιστα σε πολλαπλά επίπεδα. Η Κίνα έχει πάντα το περιθώριο να εκμεταλλεύεται τις διαφωνίες μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Ε., προκειμένου να προφυλαχθεί τουλάχιστον από την δημιουργία κοινού μετώπου εναντίων της.
Αλλά η επίτευξη συμφωνίας είναι επίσης μια ένδειξη έγκρισης, που καθιερώνει την Κίνα ως συνεταίρο και ισάξια με τον αναπτυγμένο κόσμο, γεγονός που κατά κάποιο τρόπο νομιμοποιεί τις ενδοχώριες πολιτικές που ακολουθεί. Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις η συμφωνία υπογράφτηκε, η Κίνα συνέλαβε 53 εκλεγμένους αξιωματούχους που υπερασπίζονται την δημοκρατία στο Χονγκ Κονγκ. Αυτή είναι μια απλή υπενθύμιση για όσους πιστεύουν ότι η συνεργασία, αλλά ακόμα και ο συνεχής διάλογος με την Κίνα θα την βοηθήσουν να κάνει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που θα ευθυγραμμίσουν τον τρόπο διακυβέρνησής της με αυτό της δύσης.
Όπως άλλωστε ήταν και το κίνητρο για τη ενσωμάτωσή της στο παγκόσμιο πολυμερές σύστημα (ΠΟΕ), στις αρχές του 21ου αιώνα, για να καταλήξουμε να ανακαλύψουμε 20 χρόνια αργότερα, ότι η συμμετοχή της δεν βοήθησε στην μεταρρύθμισή της.
Αλλά ποιο θα είναι το τέλος αυτού του παιχνιδιού; Μπορούμε να φανταστούμε ένα μόνο παγκόσμιο πολυμερές σύστημα, στο οποίο το εμπόριο και οι χρηματοοικονομικές ροές συμβαίνουν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επωφελούμαστε από ελεύθερο κι ανοικτό εμπόριο; Ή μήπως κινούμαστε προς την δημιουργία δύο πόλων έλξης, ένα με βάση το δυτικό σύστημα κι ένα με βάση το ανατολικό; Ένας κόσμος δηλαδή στον οποίο θα υπάρχουν δύο πολυμερή συστήματα στα οποία το εμπόριο εντός των μελών κάθε ομάδας θα κινείται ελεύθερα, αλλά περιορισμένα μεταξύ των ομάδων;
Προς το παρόν, δεν φαίνεται να έχουμε τα βασικά θεμέλια για να μπορέσουμε να αναπτύξουμε βαθύτερες οικονομικές σχέσεις με την Κίνα. Υπάρχουν πολλές διαφωνίες και πολλές διαφορές στον τρόπο που λειτουργούν οι οικονομίες μας.
Ωστόσο, η απόρριψη της Κίνας και των ευκαιριών που δημιουργεί για παγκόσμια συνεργασία θα ήταν επίσης λάθος. Οι προσπάθειές μας πρέπει να στοχεύουν στον προσδιορισμό του ελάχιστου αποδεκτού έτσι ώστε η συνεργασία μας να γίνεται με βιώσιμο τρόπο. Αλλά αν η Ε.Ε. θέλει να κρατήσει αξιόπιστα αντίβαρο στην κλίμακα της Κίνας θα πρέπει να καλλιεργήσει συμμαχίες με παλιούς και νέους εταίρους. Ας ξεκινήσει με τις ΗΠΑ, ως ο παλιότερος σύμμαχός της.
Εν τω μεταξύ, θα ήταν σημαντικό να κατανοήσουμε την οικονομική σημασία της CAI και αν έχει πιθανότητες να είναι εφαρμόσιμη. Θα χρειαστεί να ρίξουμε μια τρίτη ματιά όταν το κείμενο καταστεί διαθέσιμο.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
