The New York Times Πέμπτη 17/11/2022, 07:17 ELLEN BARRY
THE NEW YORK TIMES

Λίγη αυταπάτη δεν κάνει κακό: Το πείραμα που άλλαξε τη στάση απέναντι στην κατάθλιψη

Λίγη αυταπάτη δεν κάνει κακό: Το πείραμα που άλλαξε τη στάση απέναντι στην κατάθλιψη

Πριν από 43 χρόνια, δύο ψυχολόγοι, η Lauren B. Alloy και η Lyn Y. Abramson, πραγματοποίησαν ένα απλό πείραμα, το οποίο οδήγησε σε μία καινοτόμα ιδέα στον τομέα της ψυχολογίας. Στόχος τους ήταν να εξετάσουν τη θεωρία της ανημπόριας (helplessness theory), η οποία υποθέτει ότι οι καταθλιπτικοί τείνουν να υποτιμούν την επιρροή που ασκούν στον κόσμο γύρω τους.

Η Δρ. Alloy και η Δρ. Abramson χώρισαν εθελοντές φοιτητές σε καταθλιπτικούς και μη, βάσει των συμπτωμάτων που δήλωναν οι ίδιοι και έδωσαν σε κάθε άτομο ένα κουμπί και ένα φωτάκι, το οποίο ενίοτε άναβε. Ζήτησαν από τους εθελοντές να αξιολογήσουν πόσο έλεγχο ασκούσαν στο φωτάκι όταν πατούσαν το κουμπί.

Τα ευρήματα τις εξέπληξαν. Οι καταθλιπτικοί αξιολογούσαν καλύτερα τη δυνατότητα επιρροής που ασκούσαν. Έτσι, γεννήθηκε ο καταθλιπτικός ρεαλισμός, η ιδέα ότι ενίοτε οι καταθλιπτικοί έχουν πιο ρεαλιστική εικόνα των συνθηκών, διότι σε αντίθεση με τους γύρω τους δεν μεροληπτούν λόγω της αισιοδοξίας τους.

Η ιδέα αποτυπώνεται στην πρωτότυπη έρευνα «sadder but wiser» (πιο θλιμμένοι, αλλά σοφότεροι), η οποία διδάσκεται επί δεκαετίες σε φοιτητές ψυχολογίας. Επίσης, αφήνει να εννοηθεί ότι η κατάθλιψη, ναι μεν προκαλεί πολύ πόνο, αλλά ενδέχεται να δίνει και ορισμένα θετικά.

Αμφισβήτηση

Μία άλλη έρευνα από την Amelia S. Dev και άλλους ερευνητές που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Collabra: Psychology αμφισβητεί τα ευρήματα. Πραγματοποιώντας ξανά το αρχικό πείραμα, στο οποίο τα υποκείμενα οφείλουν να εξετάσουν εάν το πάτημα του κουμπιού επηρεάζει το φωτάκι, η νέα έρευνα δεν βρήκε κάποια σχέση μεταξύ των καταθλιπτικών συμπτωμάτων και της ιδέας για άσκηση επιρροής. Σε ένα δείγμα, οι ασθενείς με πιο καταθλιπτικά συμπτώματα υπερεκτίμησαν τον έλεγχο που είχαν. Στο δεύτερο δείγμα, τα καταθλιπτικά συμπτώματα δεν είχαν καμία επίδραση.

«Με τα δύο δείγματα, δεν βρήκαμε καμία ένδειξη ότι τα καταθλιπτικά συμπτώματα συνδέονται με περισσότερο ρεαλισμό», αναφέρεται στην έρευνα. Ο Don A. Moore, ένας εκ των συγγραφέων της νέας έρευνας, δήλωσε ότι η ομάδα αναζητούσε ιδίως εάν οι «θετικές εντυπώσεις» μπορούν να ενισχύσουν την αποδοτικότητα και αυτό τους οδήγησε στην έρευνα του 1979.

Βάσει της πρωτότυπης έρευνας, πολλοί ψυχολόγοι διδάσκουν ότι «μία μικρή αυταπάτη βοηθά στο να αντεπεξέλθει κανείς στη ζωή», δήλωσε. «Οφείλεις να πιστεύεις στον εαυτό σου λίγο περισσότερο απ’ ό,τι αρκεί για τον πραγματικό κόσμο».

Απόκλιση

Η Δρ. Alloy, η οποία βοήθησε στον σχεδιασμό του πρωτότυπου πειράματος, δήλωσε πως δεν πιστευει ότι η νέα έρευνα απειλεί σοβαρά τον καταθλιπτικό ρεαλισμό, διότι η νέα ερευνητική ομάδα δεν κατάφερε να αναπαραγάγει πλήρως το αρχικό πείραμα του 1979.

«Όταν λένε ότι πραγματοποίησαν μία πιστή αντιγραφή της έρευνάς μας, δεν το έκαναν», δήλωσε η Δρ. Alloy, η οποία είναι καθηγήτρια ψυχολογίας στο Temple University στην Πενσυλβανία. «Δεν είναι μεγάλο πρόβλημα. Τα αρχικά ευρήματα ευσταθούν ακόμη».

Δήλωσε ότι οι διαφορές στον σχεδιασμό των δύο πειραμάτων μπορεί να συμβάλλουν στην απόκλιση των αποτελεσμάτων. Η νέα ομάδα δεν εντόπισε καμία «ψευδαίσθηση ελέγχου» στα μη καταθλιπτικά άτομα, όπως είχε βρει η ομάδα του 1979, το οποίο είπε πως ήταν ασυνήθιστο και κατέστησε δύσκολη την ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

Η νέα ομάδα ρωτούσε επανειλημμένως τους εθελοντές κατά τη διάρκεια του πειράματος για την πιθανότητα να ανάψει το φωτάκι εάν πατούσαν το κουμπί, αντί να περιμένει μέχρι το τέλος όπως είχαν κάνει οι πρώτοι ερευνητές. Επίσης, δήλωσε, οι νέοι ερευνητές είχαν προεξετάσει τους εθελοντές για συμπτώματα κατάθλιψης, αντί να τους ελέγξουν την ημέρα της εξέτασης και έτσι η διάθεσή τους μπορεί να είχε αλλάξει σε αυτό το διάστημα.

Από τη δημοσίευση της αρχικής έρευνας, η ιδέα του «sadder but wiser» δεν έχει βοηθήσει στη δημιουργία νέων θεραπειών. Οι κλινικοί γιατροί στρέφονται προς την γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, η οποία βοηθά τους ασθενείς με κατάθλιψη να εντοπίζουν διαστρεβλώσεις στις σκέψεις τους.

«Θα κάναμε ζημιά στον πελάτη εάν αποδεχόμασταν ότι αυτό που λέει είναι αλήθεια, αντί να περάσει από μία ήπια σωκρατική μέθοδο, μέσω της οποίας εξερευνά και εξετάζει το μοτίβο της σκέψεις του», δήλωσε ο Allen Miller, κλινικός ψυχολόγος στο Ινστιτούτο Beck στη Φιλαδέλφεια, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα.

Ο Δρ. Miller περιέγραψε τη νέα έρευνα ως «ένα λογικό εγχείρημα αντιγραφής, το οποίο βέβαια δεν μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν».

Copyright:
2022 The New York Times

Διαβάστε επίσης:

Δεν είναι ιδέα σας: Ο κόσμος είναι λυπημένος

Η κρίση μέσης ηλικίας είναι πραγματικότητα – Και είναι χειρότερη απ’ ό,τι νομίζετε

Στρες, θλίψη και θυμός: Το εργασιακό περιβάλλον χειροτερεύει

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News