Έτσι είναι μια πυρηνική έκρηξη: Η περιγραφή ενός μάρτυρα
Τις πρώτες μέρες του πολέμου του στην Ουκρανία, ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είπε στον κόσμο ότι είχε διατάξει τις πυρηνικές δυνάμεις του έθνους του να εισέλθουν σε υψηλότερο βαθμό ετοιμότητας. Από τότε, ειδικοί, στρατιωτικοί και πολιτικοί προσπαθούν να προβλέψουν τι θα συνέβαινε αν ο ρωσικός στρατός χρησιμοποιούσε πυρηνικά όπλα.
Τι θα έκανε το ΝΑΤΟ; Θα έπρεπε οι ΗΠΑ να απαντήσουν με τα δικά τους πυρηνικά όπλα;
Οι εικασίες αυτές μου φαίνονται κενές. Οι λέξεις αυτές δεν πείθουν, δεν έχουν συναίσθημα.
Το 1958, ως νέος επιστήμονας για το αμερικανικό Ναυτικό, ήμουν μάρτυρας της έκρηξης ενός θερμοπυρηνικού όπλου 8,9 μεγατόνων, το οποίο βρισκόταν στην ατόλη Eniwetok, στα Νησιά Μάρσαλ. Παρακολουθούσα απέναντι από τη λιμνοθάλασσα, στην παραλία του νησιού Parry, όπου η ομάδα ετοίμαζε τα όργανα για να υπολογίσει την ατμοσφαιρική ακτινοβολία. Εξήντα τρία χρόνια αργότερα, αυτό που είδα παραμένει χαραγμένο στο μυαλό μου και είναι ο λόγος που είμαι τόσο ανήσυχος που η χρήση πυρηνικών όπλων συζητείται ελαφρά την καρδία εν έτει 2022.
Αν και ο τρόμος των πυρηνικών όπλων βρίσκεται χαραγμένος για πάντα στις ταινίες από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, το κοινό σήμερα δεν καταλαβαίνει πλήρως τον κίνδυνο του Ψυχρού Πολέμου και τι θα γινόταν τώρα αν ο πόλεμος στην Ουκρανία εσκεμμένα ή μη ξεφύγει από τον έλεγχο.
Η δοκιμή που παρακολούθησα, με την κωδική ονομασία «Οak» («Δρυς»), ήταν μέρος μιας ευρύτερης σειράς δοκιμών που ονομάζονταν Hardtack I. Συνολικά, έγιναν 35 πυρηνικές εκρήξεις κατά τη διάρκεια πολλών μηνών το 1958. Με την παγκόσμια ανησυχία για τις ατμοσφαιρικές δοκιμές να αυξάνεται, ο στρατός επιθυμούσε να δοκιμάσει όσο το δυνατόν περισσότερα διαφορετικά είδη όπλων προτού ανακοινωθεί οποιαδήποτε απαγόρευση για δοκιμές στην ατμόσφαιρα. Η βόμβα υδρογόνου που χρησιμοποιήθηκε στη δοκιμή «Oak» εξερράγη στις 7:30 π.μ. Μια δεύτερη βόμβα εξερράγη το μεσημέρι κοντά στην ατόλη Μπικίνι.
Κατά τη διάρκεια μιας πυρηνικής έκρηξης, το πιο άμεσο και αδιανόητο είναι το θερμικό και κρουστικό σοκ. Η διαδικασία σχάσης-σύντηξη κατά τη διάρκεια της θερμοπυρηνικής έκρηξης συμβαίνει σε ένα εκατομμυριοστό του δευτερολέπτου.
Καθώς παρακολουθούσα από 32 χιλιόμετρα μακριά, όλα τα υλικά της βόμβας, η φορτηγίδα που τη μετέφερε, τα νερά στη λιμνοθάλασσα και ο αέρας εξαϋλώθηκαν, με τη θερμοκρασία να ανεβαίνει δεκάδες εκατομμύρια βαθμούς.
Ενώ οι ακτίνες Χ και τα νετρόνια της βόμβας άρχισαν να εκλύονται προς τα έξω, άφησαν τα πιο βαριά σωματίδια ύλης πίσω τους, δημιουργώντας ένα μέτωπο ακτινοβολίας που απορροφήθηκε από τον περιβάλλοντα αέρα. Οι διαδικασίες ακτινοβολίας, απορρόφησης, επαναακτινοβολίας και διαστολής συνεχίστηκαν, ψύχοντας τη μάζα της βόμβας μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου.
Η εξωτερική περιοχή κρούσης υψηλής πίεσης ψύχθηκε και απέκτησε χρώμα καθώς έτρεχε προς το μέρος μου. Από μέσα, εμφανίστηκε ξανά μια εσωτερική, καυτή μπάλα φωτιάς.
Αυτό το σημείο στη διαδικασία ονομάζεται διάσπαση. Συμβαίνει σχεδόν περίπου τρία δευτερόλεπτα μετά την έκρηξη, όταν η ακτίνα της βολίδας ήταν ήδη σχεδόν στα 1.700 μέτρα.
Πλέον, η μπάλα φωτιάς είχε αρχίσει να υψώνεται, καταπίνοντας όλο και μεγαλύτερο μέρος της ατμόσφαιρας και παρασύροντας τα κοράλλια και τα νερά της λιμνοθάλασσας σε μια τεράστια στήλη. Τελικά, έφτασε σε ακτίνα 2,65 χιλιομέτρων.
Ο χρόνος έμοιαζε να είχε σταματήσει. Έχασα το μέτρημα των δευτερολέπτων.
Η ζέστη είχε γίνει ανυπόφορη. Η ακάλυπτη περιοχή στους αστραγάλους μου είχε αρχίσει να πονάει. Η κουκούλα από αλουμινόχαρτο που είχα φτιάξει για προστασία είχε αρχίσει να χαλάει.
Νόμιζα ότι τα μαλλιά στο πίσω μέρος του κεφαλιού μου θα έπιαναν φωτιά.
Αξίζει να περιγράψω και το πόσο λαμπρό ήταν το φως της έκρηξης. Νόμιζα ότι τα ειδικά γυαλιά που φορούσα δεν θα επαρκούσαν.
Κρατώντας κλειστά τα μάτια μου, γύρισα για να μπορώ να βλέπω μόνο την άκρη της μπάλας φωτιάς.
Καθώς γύρισα και πάλι την πλάτη μου σε αυτή, άνοιξα τα μάτια μου πίσω από τα γυαλιά και είδα τα περιγράμματα των δέντρων και άλλων αντικειμένων που ήταν κοντά.
Το φως που διαπερνούσε τα γυαλιά μου αυξήθηκε και η θερμότητα στην πλάτη μου έγινε πιο έντονη. Στριφογύρισα για να μοιράσω τη θερμότητα από τα πλευρά στην πλάτη μου.
Περίπου 30 ή 40 δευτερόλεπτα μετά την έκρηξη, έβγαλα τα γυαλιά και είδα το έντονο βιολετί, κόκκινο και καφέ σύννεφο που είχε αφήσει η μπάλα φωτιάς.
Καθώς το σύννεφο άρχισε να παίρνει το σχήμα μανιταριού, περίμενα να φτάσει το ωστικό κύμα. Μακριά, έβλεπα να πλησιάζει μια μακριά κάθετη σκιά. Από ένστικτο άνοιξα το στόμα μου και κούνησα το σαγόνι μου δεξιά και αριστερά για να εξισορροπήσω τη διαφορά πίεσης στα τύμπανά μου, έκλεισα τα μάτια μου και έβαλα τα χέρια μου στα αυτιά μου.
Μπουμ! Με χτύπησε σαν ένα χαστούκι σε όλο μου το σώμα και με έριξε πίσω. Άνοιξα τα μάτια μου και είδα άλλη μια σκιά να πλησιάζει από ελαφρώς διαφορετική κατεύθυνση.
Τα επόμενα δευτερόλεπτα, ένιωσα μικρότερα χτυπήματα που δημιουργήθηκαν από τις αντανακλάσεις των κυμάτων πίεσης σε μακρινά νησιά.
H μπάλα φωτιάς συνέχισε να μεγαλώνει και να σκαρφαλώνει με ταχύτητα μεγαλύτερη των 320 χιλιομέτρων την ώρα, φτάνοντας σε ύψος τα τρία χιλιόμετρα. Η μάζα που έβραζε 32 χιλιόμετρα μακριά μετατράπηκε σε ένα μείγμα από άσπρο και γκρι καπνό, καθώς συνέχιζε να ανεβαίνει έως ότου έφτασε περίπου στα 30.500 μέτρα.
Παράλληλα, το νερό στη λιμνοθάλασσα είχε τραβηχτεί, σαν μια κουρτίνα που μαζεύεται, και ο βυθός της θάλασσας άρχισε να φαίνεται σιγά-σιγά. Στον βυθό έβλεπες δίχτυα για τους καρχαρίες, τα οποία χρησιμοποιούνται συνήθως για να προστατευτούν οι κολυμβητές.
Επιτέλους, το νερό σταμάτησε να μαζεύεται και φάνηκε σαν να σχημάτιζε έναν τοίχο, ακριβώς όπως οι εικόνες με τον Μωυσή να χωρίζει τη θάλασσα. Ο τοίχος έμεινε ακίνητος και μετά το νερό ξεχύθηκε πάλι.
Το νερό τραβήχτηκε για δεύτερη φορά και στη συνέχεια επανειλημμένα σε όλο και μικρότερα κύματα. Τελικά, απέμειναν μικροσκοπικές ταλαντώσεις στην επιφάνεια της λιμνοθάλασσας οι οποίες κράτησαν όλη την ημέρα.
Η ανθρωπότητα έκανε πάνω από 500 πυρηνικές δοκιμές στην ατμόσφαιρα, πριν τις μεταφέρει κάτω από το έδαφος, όπου έγιναν άλλες 1.500 δοκιμές. Δοκιμές για τον σχεδιασμό των όπλων. Δοκιμές για τον υπολογισμό του αντίκτυπου της ακτινοβολίας στους ανθρώπους. Δοκιμές ως πολιτικές δηλώσεις.
Στην αρχή της καριέρας μου στο Ναυτικό, επικεντρώθηκα σε σενάρια με ανταλλαγές πυρηνικών χτυπημάτων που θα μπορούσαν να είχαν σκοτώσει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους – αυτό που ήταν γνωστό την εποχή του Ψυχρού Πολέμου ως αμοιβαία εξασφαλισμένη καταστροφή (mutually assured destruction).
Ωστόσο, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου δεν έφερε το τέλος αυτών των τρομερών οπλων.
Τον Ιανουάριο, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία και ΗΠΑ εξέδωσαν μια κοινή ανακοίνωση όπου διαβεβαίωναν ότι ένας πυρηνικός πόλεμος δεν θα έχει νικητή και δεν πρέπει να συμβεί ποτέ.
«Υπογραμμίζουμε την επιθυμία μας να εργαστούμε με όλα τα κράτη για να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον ασφαλείας το οποίο θα είναι πιο ευνοϊκό για την πρόοδο προς τον αφοπλισμό και με τελικό στόχο έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα, με αμείωτη ασφάλεια για όλους», αναφερόταν στη δήλωση.
Αν χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία, η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι η διαμάχη θα έβγαινε γρήγορα εκτός ελέγχου. Σε έναν πόλεμο με τη Ρωσία, εκατοντάδες εκρήξεις, σαν αυτή στην οποία ήμουν μάρτυρας, θα μπορούσαν να αφανίσουν τις χώρες μας.
Έχοντας δει με τα ίδια μου τα μάτια μια θερμοπυρηνική έκρηξη, εύχομαι κανένας άνθρωπος να μη χρειαστεί να δει ποτέ αυτό το θέαμα.
Ο Rod Buntzen είναι συγγραφέας του βιβλίου «The Armageddon Experience: A Nuclear Weapons Test Memoir».
Copyright:
2022 The New York Times
Διαβάστε επίσης:
Three Mile Island: Το πυρηνικό ατύχημα που στοιχειώνει τους Αμερικανούς
Χάπια ιώδιο καλίου κατά της ραδιενέργειας: Αύξηση 100 φορές στη ζήτηση και 100% στην τιμή
O πόλεμος και η απειλή πυρηνικής καταστροφής
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
