Πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία ένωσε την Ανατολική Ευρώπη ενάντια στον Πούτιν
Διασκορπισμένα σε δάση της Πολωνίας, τα παραπαίοντα τσιμεντένια καταφύγια χρησίμευαν εδώ και δεκαετίας ως αποθήκες για σοβιετικές πυρηνικές κεφαλές. Σήμερα, αποτελούν μόνο ανάμνηση της αυτοκρατορίας που θέλει να ξαναχτίσει ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, αρχίζοντας τον πόλεμό του με την Ουκρανία.
«Κανείς εδώ πέρα δεν εμπιστευόταν τους Ρώσους παλαιότερα και σίγουρα δεν τους εμπιστευόμαστε τώρα» είπε ο Mieczyslaw Zuk, πρώην Πολωνός στρατιώτης που επιβλέπει το σημείο. Τα καταφύγια εγκαταλείφθηκαν το 1990, καθώς η ηγεμονία της Μόσχας στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη κατέρρευσε – πρόκειται για αυτό που ο κ. Πούτιν έχει αποκαλέσει «η μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα».
Τώρα οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης φοβούνται άλλη μια καταστροφή, καθώς ο κ. Πούτιν θέλει να επανακτήσει τη χαμένη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Ακόμα και ηγέτες που έχουν υποστηρίξει τον κ. Πούτιν κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Οι προειδοποιήσεις για τις προθέσεις της Μόσχας, οι οποίες πριν την εισβολή στην Ουκρανία απορρίπτονταν ως «ρωσοφοβία», γίνονται πλέον ευρέως αποδεκτές ως προφητικές. Και παρόλο που υπήρξε δαμάχη αν το άνοιγμα του ΝΑΤΟ στο πρώην σοβιετικό μπλοκ αποτέλεσε πρόκληση για τον κ. Πούτιν, η επίθεσή του στην Ουκρανία έχει πείσει τις χώρες που μπήκαν στη συμμαχία ότι έκαναν τη σωστή κίνηση.
Μια ρωσική επίθεση ενάντια στα πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας που ανήκουν στο ΝΑΤΟ θεωρείται απίθανη, αν και ο κ. Πούτιν «έχει κάνει τα αδύνατα δυνατά», όπως προειδοποίησε ο Gabrielius Landsbergis, υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας, που συνορεύει με την Πολωνία στον Βορρά. Η χώρα του έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης. «Ζούμε σε μια νέα πραγματικότητα. Αν δεν σταματήσει ο Πούτιν, θα προχωρήσει περισσότερο» είπε.
Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ματέους Μοραβιέτσκι, εξέπεμψε και αυτός σήμα κινδύνου. «Δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες: αυτό θα μπορούσε να είναι μόνο η αρχή. Αύριο η Λετονία, η Λιθουανία και η Εσθονία, ακόμα και η Πολωνία, θα μπορούσαν να είναι οι επόμενες» έγραψε στους Financial Times.
Ο φόβος ότι ο κ. Πούτιν είναι ικανός για τα πάντα, ακόμα και τη χρήση πυρηνικών όπλων, αποτελεί «κοινή λογική», αναφέρει ο Toomas Ilves, πρώην πρόεδρος της Εσθονίας που ανακοίνωσε στο Twitter ότι «δέχεται συγγνώμη» για «το ανόητο πατρονάρισμα από τη Δυτική Ευρώπη».
Οι αναμνήσεις της σοβιετικής ηγεμονίας για την περιοχή που αποτελεί πλέον την ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ – που επιβλήθηκε αφότου ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε την περιοχή από τη ναζιστική κατοχή στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Για την Πολωνία, ένα έθνος που έχει δεχθεί σειρά εισβολών από τη Ρωσία εδώ και αιώνες, πρόκειται για αναμνήσεις ταπείνωσης και καταπίεσης. Το συναίσθημα είναι ίδιο και στις βαλτικές χώρες, οι οποίες «σβήστηκαν» ως ανεξάρτητα κράτη από τον Στάλιν το 1940 και εντάχθηκαν υπό την απειλή όπλων στη Σοβιετική Ένωση. Άλλες χώρες έχουν καλύτερες αναμνήσεις όπως η Βουλγαρία, όπου υπάρχει έντονο το φιλορωσικό αίσθημα μέχρι τώρα, και η Σερβία που βλέπει τη Ρωσία ως προστάτιδά της.
Ωστόσο, ο πόλεμος του κ. Πούτιν στην Ουκρανία ένωσε την περιοχή, σε σημείο μέχρι που και η Σερβία εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της. Ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας εκδίωξε τον υπουργό Άμυνάς του, ο οποίος υποστήριξε ότι για τη διαμάχη πρέπει να χρησιμοποιηθεί ο ευφημισμός του Κρεμλίνου «ειδική στρατιωτική επιχείρηση».
Μόνο ο Milorad Dodik, ο φιλοπόλεμος υπέρμαχος του Κρεμλίνου και ηγέτης τους σερβικού θύλακα της Βοσνίας, Republika Srpska, έδειξε συμπάθεια προς τον κ. Πούτιν, δηλώνοντας ότι οι λόγοι της Ρωσίας για την εισβολή «έγιναν δεκτοί με κατανόηση».
Η εξαγρίωση για την επιθετικότητα της Ρωσίας εκτροχίασε χρόνια δουλειάς και καλλιέργειας συμμαχιών από Ρώσους διπλωμάτες. Ακόμα και ο Ουκρανός πρωθυπουργός, Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος συνηθίζει να παρακούει τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ηγέτες, έχει υποστηρίξει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας από το ευρωπαϊκό μποκ. Το ίδιο και ο Μίλος Ζέμαν, ο πρόεδρος της Τσεχίας ο οποίος είχε φιλορωσικές τάσεις. «Παραδέχομαι ότι έκανα λάθος» δήλωσε ο κ. Ζέμαν.
Στην Πολωνία, παραδοσιακά μια από τις πιο αντιρωσικές χώρες της περιοχής, το κυβερνών κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης μέσα σε μια νύχτα σχεδόν, από τη σύμπλευση με τη Μόσχα στην προστασία των παραδοσιακών αξιών, έχει γίνει μια από τους πιο σκληρούς επικριτές του κ. Πούτιν, προσφέροντας τα εδάφη της για την αποστολή όπλων που πηγαίνουν στην Ουκρανία και ανοίγοντας τα σύνορά της για πάνω από 1,2 εκατομμύρια Ουκρανούς.
Ο κ. Μοραβιέτσκι έχει ζητήσει σκληρές κυρώσεις, ταξιδεύοντας μέχρι το Βερολίνο για να «αφυπνίσει τη συνείδηση της Γερμανίας» και να την ωθήσει σε μια αλλαγή στάση της πολιτικής της απέναντι στη Ρωσία.
Όντας σλαβικό έθνος όπως η Ουκρανία, η Πολωνία θεωρείται πολύ συχνά ως το απολωλός πρόβατο από τους Ρώσους εθνικό. Λίγοι περιμένουν ότι η Ρωσία θα προσπαθήσει να φέρει με τη βία πίσω τους Πολωνούς στη σλαβική «οικογένεια» της Μόσχας, όπως κάνει τώρα με την Ουκρανία. Αν το έκανε αυτό, «θα σημαίνει ότι ο Πούτιν έχει τρελαθεί εντελώς», αναφέρει ο επικεφαλής έρευνας στο Ίδρυμα Casimir Pulaski Foundation, μια ερευνητική ομάδα στη Βαρσοβία.
Στο πρώην σοβιετικό καταφύγιο στο Ποντμπόρσκο, ο κ. Zuk είπε ότι δεν περίμενε ποτέ πως οι Ρώσοι θα ανακαταλάβουν τα φυλάκια της σοβιετικής εποχής. Αλλά ακόμα αναρωτιόταν γιατί, προτού βγάλουν τα πυρηνικά τους όπλα, οι Σοβιετικοί κατάρτισαν ένα πρόγραμμα συντήρησης για το καταφύγιο που εκτείνεται χρόνια στο μέλλον. «Φαίνεται ότι δεν νόμιζαν ότι θα φύγουν για πάντα», ανέφερε ο κ. Zuk.
* Οι Boryana Dzhambazova, Tomas Dapkus και Anatol Magdziarz συνέβαλαν στη συγγραφή αυτού του άρθρου.
Copyright:
2021 The New York Times
Διαβάστε επίσης:
Ο ηγέτης που νομίζαμε ότι ξέραμε καλά
Γιατί ζούμε στον αιώνα των Τυράννων
Χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ουκρανία, ο Πούτιν χτίζει νέες συμμαχίες
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
