Τα εμβόλια έγιναν «όπλο» διπλωματίας
Η Ινδία, κορυφαία παραγωγός εμβολίων στον κόσμο, δωρίζει εκατομμύρια δόσεις σε γείτονες φίλους και αποξενωμένους. Προσπαθεί να «απαντήσει» στην Κίνα, η οποία έχει ανάγει τις προμήθειες εμβολίων σε κεντρικό εργαλείο της εξωτερικής πολιτικής της. Και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αντλούν από τα πλούτη τους για να αγοράσουν δόσεις εμβολίων εκ μέρους των συμμάχων τους.
Το εμβόλιο για την Covid, ένα από τα πιο περιζήτητα αγαθά- έχει καταστεί το νέο νόμισμα της διεθνούς διπλωματίας. Χώρες με τα μέσα ή την τεχνογνωσία χρησιμοποιούν τα εμβόλια για να αποκτήσουν την εύνοια άλλων κρατών ή να αναθερμάνουν παγωμένες σχέσεις. Η Ινδία τα έστειλε στο Νεπάλ, μία χώρα όπου η κινεζική επιρροή αυξάνεται συνεχώς. Η Σρι Λάνκα, εν μέσω διπλωματικού πολέμου με το Νέο Δελχί και το Πεκίνο, λαμβάνει δόσεις και από τους δύο.
Η στρατηγική ενέχει κινδύνους. Η Ινδία και η Κίνα, που παράγουν εμβόλια για τον υπόλοιπο κόσμο, έχουν τεράστιους πληθυσμούς που πρέπει να εμβολιάσουν. Αν και προς το παρόν δεν υπάρχουν πολλές ενδείξεις γκρίνιας, αυτό θα μπορούσε να αλλάξει καθώς το κοινό παρακολουθεί δόσεις να πωλούνται ή να δωρίζονται στο εξωτερικό.
«Ινδοί πεθαίνουν, Ινδοί εξακολουθούν να κολλούν τον ιό» λέει ο Manoj Joshi, fellow στο Observer Research Foundation, think tank στο Νέο Δελχί. «Θα μπορούσα να καταλάβω εάν είχαμε καλύψει τις δικές μας ανάγκες και μετά χαρίζαμε εμβόλια. Αλλά πιστεύω πως είναι εσφαλμένη ηθική προτεραιότητα να προσπαθείς να δώσεις αλλού πριν καν το χρησιμοποιήσεις στη χώρα σου».
Οι χώρες- δωρητές κάνουν τις προσφορές τους σε μία περίοδο κατά την οποία οι ΗΠΑ και άλλα πλούσια έθνη «σαρώνουν» τις παγκόσμιες προμήθειες. Οι πιο φτωχές χώρες παλεύουν να εξασφαλίσουν τις δικές τους, σε μία συνθήκη ανισότητας που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου πρόσφατα προειοδοποίησε ότι θα ωθήσει τον κόσμο «στο χείλος μίας καταστροφικής ηθικής αποτυχίας».
Πολλές χώρες ανυπομονούν να αποδεχθούν αυτά που τους προσφέρονται – και οι δωρητές θα μπορούσαν να λάβουν λίγη καλή πολιτική βούληση σε αντάλλαγμα. «Αντί να εξασφαλίσουν τη στήριξη μίας χώρας στέλνοντας στρατεύματα, μπορούμε να την εξασφαλίσουν σώζοντας ζωές, σώζοντας την οικονομία, βοηθώντας με τον εμβολιασμό» λέει η Dania Thafer, εκτελεστική διευθύντρια του Gulf International Forum, think tank με έδρα την Ουάσιγκτον.
Η Κίνα ήταν μία από τις πρώτες χώρες που επεδίωξε διπλωματική στρατηγική με βάση το εμβόλιο, δεσμευόμενη να βοηθήσει φτωχές αναπτυσσόμενες χώρες από πέρυσι, πριν ακόμη αρχίσει την μαζική παραγωγή εμβολίου που να έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό. Πρόσφατα είπε ότι θα δωρίσει 300.000 δόσεις εμβολίων στην Αίγυπτο.
Το Serum Institute της Ινδίας, το μεγαλύτερο εργοστάσιο παρασκευής εμβολίων, παράγει ημερησίως 2,5 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της AstraZeneca και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Αυτός ο ρυθμός έχει επιτρέψει στην Ινδία να αρχίσει να διαθέτει δωρεάν δόσεις στο εξωτερικό. Προμήθειες έχουν φτάσει στο Νεπάλ, το Μπαγκλαντές, τη Μιανμάρ, τις Μαλδίβες, τη Σρι Λάνκα, τις Σεϋχέλλες και το Αφγανιστάν. Το Serum Institute έχει επίσης δεσμευθεί να προσφέρει 200 εκατ. δόσεις στο πρόγραμμα του ΠΟΥ, Covax, ενώ η Κίνα πρόσφατα υποσχέθηκε 10 εκατομμύρια δόσεις για την συγκεκριμένη πρωτοβουλία.
Προς το παρόν η ινδική κυβέρνηση έχει τα περιθώρια για δωρεές στο εξωτερικό, ακόμη και ύστερα από μήνες έξαρσης των κρουσμάτων που πιέζουν την οικονομία και ενώ έχει εμβολιάσει ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό του πληθυσμού της των 1,3 δισεκατομμυρίων. Το Serum Institute παράγει με ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι μπορεί να προχωρήσει το πρόγραμμα εμβολιασμού της Ινδίας, αφήνοντας έτσι απόθεμα για δωρεές και εξαγωγές.
«Η γειτονιά της Ινδίας έχει καταστεί πιο “στριγμωμένη”, πιο ανταγωνιστική» λέει ο Constantino Xavier, που μελετά τις σχέσεις της Ινδίας με τους γείτονές της στο Centre for Social and Economic Progress, ένα think tank στο Νέο Δελχί. «Η διπλωματική ώθηση με το εμβόλιο ενισχύει την αξιοπιστία της Ινδίας ως χώρας, που προσφέρει απαντήσεις και λύσεις στις γειτονικές χώρες».
Παρόλα αυτά η στρατηγική αυτή με την οποία έχει ως στόχο να κερδίσει τις καρδιές και το μυαλό δεν είναι πάντα τόσο επιτυχημένη. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που κατακτούν την δεύτερη θέση στην ταχύτητα των εμβολιασμών μετά το Ισραήλ, έχουν αρχίσει να δωρίζουν εμβόλια της κινεζικής Sinopharm σε άλλες χώρες, στις οποίες έχουν στρατηγικά ή εμπορικά συμφέροντα. Μεταξύ άλλων έχουν στείλει 50.000 δόσεις στις Σεϋχέλλες και στην Αίγυπτο.
Αλλά στην Αίγυπτο ορισμένοι γιατροί αποφεύγουν να τα χρησιμοποιήσουν, τονίζοντας ότι δεν εμπιστεύονται τα δεδομένα που τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά και η κινεζική εταιρεία έχουν δημοσιεύσει για τις κλινικές δοκιμές του εμβολίου. Η κυβέρνηση της Μαλαισίας, ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΑΕ, αρνήθηκε προσφορά 500.000 δόσεων. Ύστερα από ρυθμιστική έγκριση, η Μαλαισία αγόρασε εμβόλια από την Pfizer, την AstraZeneca, όπως και ένα από άλλη κινεζική εταιρεία, την Sinovac.
Ακόμη και η καλή θέληση μπορεί να είναι βραχύβια. Από τότε που ανέλαβε ο Gotabaya Rajapaksa ως πρόεδρος της Σρι Λάνκα το 2019, το Νέο Δελχί έχει δυσκολευθεί να τον πείσει να δεσμευθεί σε μία συμφωνία, που είχε κλείσε με τον προκάτοχό του για την ολοκλήρωση ενός τερματικού σταθμού στο λιμάνι του Κολόμπο. Ελπίζοντας ότι θα υπογραμμίσει τη σπουδαιότητα του project ο Ινδός υπουργός Εξωτερικών, S. Jaishankar, επισκέφθηκε τη χώρα τον περασμένο μήνα. Τον ίδιο μήνα 500.000 δόσεις εμβολίου έφτασαν από την Ινδία. Η Σρι Λάνκα επίσης πραγματοποιήσε παραγγελία για αγορά 18 εκατ. δόσεων από το Serum Institute. Τα ινδικά μέσα χαιρέτισαν και τις δύο εξελίξεις ως διπλωματική νίκη. Κι όμως μία εβδομάδα αργότερα το υπουργικό συμβούλιο του Rajapaksa αποφάσισε ότι η Σρι Λάνκα θα ολοκληρώσει μόνη της το project του τερματικού σταθμού δείχνοντας την πόρτα της εξόδου από αυτό στην Ινδία.
Οι Bhadra Sharma, Elsie Chen, Aanya Piyari, Salman Masood και Zia ur-Rehman συνέβαλαν στο ρεπορτάζ.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
