Η πτήση 103 και το «τίμημα της ειρήνης»
21 Δεκεμβρίου 1988
Η πτήση 103 της Pan Am από το Λονδίνο στη Νέα Υόρκη εκρήγνυται στον αέρα, πάνω από το Λόκερμπι της Σκωτίας, σκοτώνοντας και τους 243 επιβάτες της, τα 16 μέλη του πληρώματος αλλά και 11 άτομα στο έδαφος.
Μία βόμβα που ήταν κρυμμένη μέσα σε ένα κασετόφωνο στον χώρο των αποσκευών εξερράγη, όταν το αεροπλάνο βρισκόταν σε ύψος 31.000 ποδιών. Η τραγωδία, που έγινε το αντικείμενο της μεγαλύτερης έρευνας εγκλήματος στη Βρετανία, φαινόταν να είναι μια επίθεση κατά των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα 189 από τα θύματα ήταν Αμερικανοί.
Ισλαμιστές τρομοκράτες κατηγορήθηκαν ότι τοποθέτησαν την βόμβα στο αεροπλάνο όσο αυτό βρισκόταν στο αεροδρόμιο της Φρανκφούρτης στη Γερμανία. Οι αρχές υποψιάζονταν ότι η επίθεση αποτελούσε τα αντίποινα είτε για τις αεροπορικές επιθέσεις των ΗΠΑ κατά της Λιβύης το 1986, στις οποίες σκοτώθηκε η μικρή κόρη του Καντάφι μαζί με δεκάδες άλλους, ή για ένα συμβάν 1988, στο οποίο οι ΗΠΑ κατά λάθος κατέρριψαν μία εμπορική πτήση της Iran Air πάνω από τον Περσικό Κόλπο, σκοτώνοντας 290 άτομα.
Είχε προηγηθεί, 16 ημέρες πριν από την έκρηξη πάνω από το Λόκερμπι, προειδοποιητικό τηλεφώνημα στην αμερικανική πρεσβεία στο Ελσίνκι της Φινλανδίας, το οποίο μιλούσε για βόμβα που θα τοποθετούνταν σε πτήση της Pan Am από τη Φρανκφούρτη. Το πόσο σοβαρά πήραν οι ΗΠΑ την απειλή και το εάν θα έπρεπε οι ταξιδιώτες να ειδοποιηθούν, προκάλεσε μία μεγάλη συζήτηση. Όμως επισήμως, οι ΗΠΑ λένε ότι το τηλεφώνημα και η βόμβα ήταν απλά μία σύμπτωση.
Το 1991, έπειτα από κοινές έρευνες των βρετανικών αρχών και του FBI, οι πράκτορες των υπηρεσιών πληροφοριών της Λιβύης Abdel Basset Ali al-Megrahi και Lamen Khalifa Fhimah κατηγορήθηκαν για φόνο, όμως η Λιβύη αρνήθηκε να τους παραδώσει στις ΗΠΑ.
Τελικά, το 1999, σε μία προσπάθεια να χαλαρώσουν οι κυρώσεις του ΟΗΕ κατά της χώρας του, ο Καντάφι συμφώνησε να παραδώσει τους δύο άνδρες στη Σκωτία, προκειμένου να δικαστούν στην Ολλανδία υπό το σκωτσέζικο δίκαιο.
Στις αρχές του 2001, ο al-Megrahi καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και ο Fhimah αθωώθηκε. Παρά τις αντιδράσεις των ΗΠΑ, ο Al-Megrahi ελευθερώθηκε και επέστρεψε στη Λιβύη τον Αύγουστο του 2009, αφότου γιατροί επιβεβαίωσαν ότι είχε μόνο λίγους μήνες ζωής. Τον Δεκέμβριο του 2020, έκαναν την εμφάνισή τους πληροφορίες ότι το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης θα κατηγορούσε έναν ακόμα ύποπτο, τον Abu Agila Mas’ud.
Το 2003, η Λιβύη αποδέχθηκε την ευθύνη της βομβιστικής επίθεσης, χωρίς να εκφράζει μεταμέλεια. Ο ΟΗΕ και οι ΗΠΑ ήραν τις κυρώσεις σε βάρος της Λιβύης και η χώρα συμφώνησε να πληρώσει στην οικογένεια κάθε θύματος περίπου 8 εκατ. δολάρια.
Το 2004, ο πρωθυπουργός της Λιβύης είπε ότι η συμφωνία ήταν «το τίμημα της ειρήνης», υπονοώντας ότι η χώρα του αποδέχθηκε την ευθύνη μόνο για να πετύχει την άρση των κυρώσεων. Ήταν μία δήλωση που εξόργισε τις οικογένειες των θυμάτων.
Η Pan Am Airlines, η οποία χρεοκόπησε τρία χρόνια μετά την επίθεση, έκανε αγωγή κατά της Λιβύης και αργότερα συμβιβάστηκε στα 30 εκατ. δολάρια.
moneyreview.gr
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
