Τσερνόμπιλ: Πώς προκλήθηκε η μεγαλύτερη πυρηνική καταστροφή στην Ιστορία

26 Απριλίου

1986

Ο αντιδραστήρας 4 στον σταθμό πυρηνικής ενέργειας Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης (σήμερα βρίσκεται στο έδαφος της Ουκρανίας) εξερράγη στέλνοντας ένα νέφος ραδιενέργειας ανά την Ευρώπη. Ήταν η μεγαλύτερη πυρηνική καταστροφή στα χρονικά με τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο όπως και σοβαρότες επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.

Από την έκρηξη πέθαναν επιτόπου δύο εργάτες του σταθμού. Αλλά δεν ήταν τα μόνα θύματα. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και τα εγκαύματα πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο. Έως το 2004 διαπιστώθηκαν επιπλέον 19 θάνατοι που συνδέονται άμεσα με το ατύχημα. Η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων επιβαρύνθηκε από τη ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν. 

Πώς έγινε το τραγικό ατύχημα

Για την ψύξη των αντιδραστήρων μετά την απενεργοποίηση, το εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ διέθετε τρεις εφεδρικές ντιζελογεννήτριες ισχύος 5,5MW. Ωστόσο, οι γεννήτριες αυτές απαιτούσαν διάστημα 60sec~75sec προκειμένου να ανεβάσουν στροφές και να σταθεροποιηθεί η παραγωγή τους. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ο αντιδραστήρας θα παρέμενε χωρίς ψύξη για το διάστημα αυτό, γεγονός που αποτελούσε πηγή σοβαρού κινδύνου.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος είχε προταθεί η αξιοποίηση της διαθέσιμης ενέργειας του ατμοστροβίλου κατά την στιγμή της απενεργοποίησης. Η ιδέα αυτού του συστήματος είχε προβλεφθεί και είχε περιληφθεί ως ενδεχόμενη λειτουργία στο σχεδιασμό των αντιδραστήρων RBMK-1000 που χρησιμοποιούσε το Τσερνόμπιλ.

Η αρχική δοκιμή ενός τέτοιου συστήματος έγινε το 1982, ωστόσο αποδείχθηκε αναποτελεσματική, καθώς η τάση διέγερσης δεν επαρκούσε για την παραγωγή αξιοποιήσιμης ενέργειας κατά την επιβράδυνση της γεννήτριας. Το σύστημα ανασχεδιάστηκε και δοκιμάστηκε ξανά το 1984 και το 1985, και πάλι ανεπιτυχώς. Μία νέα δοκιμή σχεδιάστηκε να γίνει το 1986, κατά την απενεργοποίηση του αντιδραστήρα 4 για προγραμματισμένη συντήρηση. Η δοκιμή αυτή, εξαιτίας ελαττωμάτων στον αντιδραστήρα, αλλά και μίας σειράς εσφαλμένων χειρισμών οδήγησε στην καταστροφή. 

Ο αντιδραστήρας είχε επικίνδυνα μεγάλο θετικό συντελεστή κενού. Οι περισσότεροι αντιδραστήρες έχουν αρνητικό συντελεστή κενού, όμως οι αντιδραστήρες γραφίτη -όπως αυτό του Τσερνόμπιλ- έχουν θετικό συντελεστή. Μεγάλο σφάλμα ήταν η χρήση γραφίτη στο άκρο των ράβδων ελέγχου. Με τον σχεδιασμό αυτό, όταν οι ράβδοι κατεβαίνουν από την ανώτατη δυνατή θέση, η ισχύς τους αντιδραστήρα αυξάνει για μερικά δευτερόλεπτα. Οι χειριστές του αντιδραστήρα δεν ήταν ενήμεροι για αυτή την συμπεριφορά.

Λίγο μετά το ατύχημα, έφτασαν επιτόπου πυροσβέστες οι οποίοι προσπάθησαν να σβήσουν τις φλόγες. Δεν τους ενημέρωσαν για το πόσο επικίνδυνα ραδιενεργοί ήταν οι καπνοί και τα συντρίμμια. Η φωτιά στην οροφή του σταθμού και στην περιοχή γύρω από τον αντιδραστήρα 4 έσβησε στις 5 πμ, όμως πολλοί πυροσβέστες δέχθηκαν υψηλές δόσεις ραδιενέργειας.

35 χρόνια μετά: Η ραδιενέργεια δεν πέρασε στα παιδιά 

Δεν υπήρξε καμία «πρόσθετη βλάβη στο DNA» των παιδιών που γεννήθηκαν από γονείς που εκτέθηκαν στην ακτινοβολία από την έκρηξη του Τσερνόμπιλ, πριν γίνει η σύλληψη. 

Αυτό προκύπτει από την πρώτη έρευνα που διενεργείται προκειμένου να μελετηθούν τα γονίδια των παιδιών, οι γονείς των οποίων είχαν επιφορτιστεί στον καθαρισμό του εργοστασίου μετά το πυρηνικό ατύχημα.

Όλοι οι συμμετέχοντες στην έρευνα είχαν συλλάβει τα παιδιά τους μετά την καταστροφή και γέννησαν μεταξύ 1987 και 2002.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News