Μήπως μας έκαναν οι πρόγονοί μας τεμπέληδες;

Αρχικά, οφείλουμε να αντιληφθούμε την διαφορά μεταξύ σωματικής άσκησης και σωματικής δραστηριότητας. Η σωματική δραστηριότητα είναι απλώς η κίνηση. Το σκούπισμα, το μαγείρεμα, η τακτοποίηση είναι όλες σωματικές δραστηριότητες. Αντιθέτως, η σωματική άσκηση είναι ένα είδος σωματικής δραστηριότητας που είναι εσκεμμένη και συνειδητά επιλεγμένη με σκοπό την βελτίωσης της υγείας και φυσικής μας κατάστασης.

Η συμπεριφορά αυτή ανήκει σε ένα νέο μοντέλο, το οποίο παλιότερα δεν ακολουθούσε κανείς τόσο συστηματικά και έντονα. Μπορεί κανείς να περάσει ολόκληρη την ημέρα καθισμένος στην καρέκλα του γραφείου, πληκτρολογώντας, και αυτό δεν θα εμποδίσει κανέναν από το να επιβιώσει. 

Οι πρόγονοί μας, βέβαια, έπρεπε να είναι πολύ δραστήριοι για να επιβιώσουν. Ωστόσο, δυσκολεύονταν να καταναλώσουν αρκετές θερμίδες για να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες της καθημερινότητάς τους. Γι’ αυτό, ήταν προσεκτικοί και κινούνταν μόνο όταν χρειαζόταν ή μόνο όταν τους προσέφερε ικανοποίηση.

Η κοινή λογική υπογραμμίζει ότι το σώμα μας κατασκευάστηκε με σκοπό να είναι τόσο σωματικά ενεργό όσο και τον προγόνων μας. Ωστόσο, η θεωρία της εξέλιξης των ειδών τονίζει ότι είμαστε κατασκευασμένοι για να αποθηκεύουμε ενέργεια και να μην την καταναλώνουμε άσκοπα. Οι πρόγονοί μας ήταν σωματικά δραστήριοι με σκοπό την επιβίωση, την εύρεση τροφής ή την αποφυγή θανάσιμων κινδύνων. Πέραν αυτών των δραστηριοτήτων βέβαια, και αυτοί συνειδητά «εξοικονομούσαν» σωματική ενέργεια, όπως εξηγεί σε βίντεο το BBC Reel. 

Τις περισσότερες φορές που οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ευρήματα από εκείνη την εποχή, οι άνθρωποι φαίνεται να είναι καθιστοί. Αντιθέτως, στις μέρες μας, η ίδια πράξη έχει «δαιμονοποιηθεί» και θεωρείται όσο επιβλαβές όσο και το κάπνισμα. Αν και η «μόδα» της εποχής είναι να κατακρίνουμε εκείνους που περνούν λίγη περισσότερη ώρα στην καρέκλα τους, δεν κάνουν κάτι λάθος. Βέβαια, το πρόβλημα εμφανίζεται αν κάποιος κάθεται συνέχεια, και δεν κάνει κάτι πέρα από την σφαίρα του γραφείου και της καρέκλας του.

Μόνο το 20% των Αμερικανών καταφέρνουν να φτάσουν το ελάχιστο όριο σωματικής άσκησης που θεωρείται θεμιτό από την κυβέρνηση, το οποίο είναι 150 λεπτά ανά εβδομάδα. Το γεγονός ότι δυσκολεύονται να αθληθούν δεν είναι προσωπική αποτυχία, αλλά κάνουν αυτό ακριβώς για το οποίο έχουμε σχεδιαστεί ως όντα: να αποθηκεύουν ενέργεια και να αποφεύγουμε άσκοπες ενεργειακές δαπάνες.

Ακόμη ένα προβληματικό ζήτημα είναι ότι πολλοί αθλούνται μόνο επειδή ελπίζουν να χάσουν βάρος. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι το ανθρώπινο σώμα δεν έχει κατασκευαστεί με σκοπό να καταναλώνει περισσότερες θερμίδες όσο περισσότερο αθλούμαστε. Επιστήμονες συνέλεξαν δεδομένα από αφρικανικές φυλές οι οποίες βασίζονται στις μεθόδους που ακολουθούσαν και οι πρόγονοί μας για να καλύψουν τις ανάγκες τους, και αντιλήφθηκαν ότι μέλη αυτών των φυλών καταναλώνουν όση ενέργεια όσο και ο μέσος Ευρωπαίος ή Αμερικάνος που δεν αθλείται συστηματικά.

Το ανθρώπινο σώμα έχει κατασκευαστεί με σκοπό να συγκρατεί την καθημερινή ενεργειακή μας κατανάλωση ανάμεσα σε συγκεκριμένα όρια τα οποία μπορούμε να ικανοποιήσουμε αλλά δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε. Επομένως, αν το σώμα καταναλώνει πολλή ενέργεια σε σωματική άσκηση καθημερινά, τότε θα αποφύγει να σπαταλήσει πολλή ενέργεια για άλλες δραστηριότητες.   

Φυσικά, αυτό δεν αποτελεί αιτία για να μην αθλούμαστε. Η προσεκτική διατροφή και η συνειδητή σωματική άσκηση είναι δυο διαφορετικοί παράγοντες για μια υγιεινή ζωή. Είναι δύο εργαλεία με διαφορετικές λειτουργίες: η τήρηση μιας υγιεινή διατροφής μας βοηθάει να προσέχουμε το βάρος μας, και η σωματική άσκηση συμβάλει σε όλα τα υπόλοιπα. Η σωματική άσκηση δεν έχει επίδραση μόνο στου μύες και στην καρδιά μας, αλλά έχει επιπτώσεις στον τρόπο λειτουργείας όλων των συστημάτων οργάνων μιας και καθορίζει την ενεργειακή κατανάλωσή τους.

Γνωρίζουμε πως, αν αθλούμαστε περισσότερο, φαινόμενα όπως οι φλεγμονές είναι σπανιότερες. Αλλά αν η σωματική άσκηση για την διατήρηση μιας υποτυπώδους φυσικής κατάστασης δεν είναι ο σωστός άξονας γύρω από τον οποίο πρέπει να κινούμαστε, τότε ποιοι είναι οι παράγοντες που θα μας εμπνεύσουν να αθληθούμε περισσότερο;

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε την άσκηση όπως αντιμετωπίζουμε την εκπαίδευση.  Η συστηματική απόκτηση γνώσης είναι μια μοντέρνα συμπεριφορά για την οποία δεν είμαστε προσχεδιασμένοι. Μέχρι μερικές χιλιάδες χρόνια πριν, κανένας στον πλανήτη δεν είχε κάποιο υποτυπώδες επίπεδο εκπαίδευσης, γραφής και γνώσης. Σήμερα, η εκπαίδευση και η ύπαρξη ενός ελάχιστου επιπέδου γνώσης θεωρούνται παγκόσμια φαινόμενα.

Άλλοι επιστήμονες προτείνουν να μετατρέψουμε την σωματική άσκηση σε μια δραστηριότητα η οποία θα είναι υποχρεωτική, αλλά και κοινωνική και διασκεδαστική. Η πρωινή άσκηση, η μετακίνηση με το ποδήλατο ή τα πόδια στο γραφείο, η απογευματινή βόλτα με το κατοικίδιο, είναι δραστηριότητες που δεν είναι υποχρεωτικές, αλλά είναι άκρως διασκεδαστικές και προσφέρουν πολλά οφέλη, ειδικότερα καθώς μεγαλώνει κανείς. Καθώς ο άνθρωπος επιβιώνει και περνάει ένα συγκεκριμένο ηλικιακό κατώφλι, η σωματική άσκηση συμβάλει στην ομαλή λειτουργία μηχανισμών που συμβάλλουν στην διατήρηση της σωματικής και πνευματικής υγείας.

Επομένως, οι επιστήμονες δείχνουν πως εξελιχθήκαμε για να ζούμε για πολλά χρόνια αλλά και για να είμαστε σωματικά δραστήριοι καθώς μεγαλώνουμε. Δείχνουν επίσης ότι η σωματική άσκηση αποφέρει περισσότερους καρπούς σε μεγαλύτερες ηλικίες.  Βέβαια, εμείς καθορίζουμε τον τρόπο ζωής μας. Η σωματική άσκηση έχει μετατραπεί σε προνόμιο για αυτούς που ζουν σε πλουσιότερες κοινωνίες και που διαθέτουν περισσότερα μέσα. Ως κοινωνίες, οφείλουμε να διασφαλίσουμε την ίση πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες σαν και αυτές προς όλους.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News