Το μυστήριο της «Κραυγής»

Και ποιος δεν έχει μαγνητιστεί κοιτώντας την «Κραυγή» του Εντβαρντ Μουνκ. Ανησυχία, φόβος, άγχος, είναι μερικά από τα συναισθήματα που γεννά ο πίνακας του σπουδαίου Νορβηγού ζωγράφου ο οποίος απέκτησε πρόσφατα και το δικό του emoji. Κατά καιρούς πολλά έχουν ακουστεί για το τι ακριβώς απεικονίζει ο απόκοσμος πίνακας αλλά και ποια ήταν η πνευματική κατάσταση του ζωγράφου. Μια επιγραφή με μολύβι σε μια γωνία του πίνακα (σε μία μόνο από τις τέσσερις εκδοχές του) που είχε προκαλέσει διαφωνίες μεταξύ των μελετητών του Μουνκ μάλλον δίνει μια απάντηση.

«Θα μπορούσε να δημιουργηθεί μόνο από έναν τρελό», λέει η επιγραφή στον πίνακα και αβίαστα προκύπτει το ερώτημα. Ποιος έγραψε την επίμαχη φράση; Ο Εντβαρντ Μουνκ ή κάποιος άλλος στα επόμενα χρόνια. Η αρχική εκδοχή ήταν ότι γράφτηκε από τον ίδιο τον καλλιτέχνη, ενώ για καιρό επικρατούσε η θεωρία ότι ήταν προϊόν βανδαλισμού. Τώρα, ειδικοί του Εθνικού Μουσείου της Νορβηγίας που συνέκριναν την επιγραφή με τις επιστολές του Μουνκ λένε ότι όντως, η φράση είναι γραμμένη από τον ίδιο τον ζωγράφο. 

Είναι γνωστό ότι ο Νορβηγός καλλιτέχνης έπασχε από κατάθλιψη και η κατάσταση του επιδεινώνονταν όσο περνούσαν τα χρόνια. Ο Μουνκ βίωσε από πολύ νωρίς την θλίψη και την τραγωδία μέσα στην οικογένεια του. Στα πέντε του χρόνια έχασε τη μητέρα του από φυματίωση, ενώ στα 14 του πέθανε η μία αδελφή του από την ίδια αρρώστια. Η δεύτερη αδελφή του διαγνώστηκε αργότερα με διπολική διαταρραχή και νοσηλεύτηκε σε άσυλο της εποχής. Την ανατροφή του Μουνκ είχε αναλάβει ο πατέρας του, ένας άνθρωπος βαθιά συντηρητικός που του είχε εμφυσήσει τον φόβο και την ενοχή της αμαρτίας. Ο ίδιος ήταν φιλάσθενος.

Μεγαλωμένος σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο Μουνκ βασανιζόταν από υπαρξιακά άγχη και προβληματισμούς. Κατόρθωσε ωστόσο και αποτύπωσε στους πίνακες του την ανθρώπινη θλίψη, την αγωνία της ύπαρξης, ενώ μπορούσε να δημιουργήσει ένα περιβάλλον έντασης και μια τεταμένη ατμόσφαιρα. «Χωρίς αυτό το άγχος και την ασθένεια, θα ήμουν σαν καράβι χωρίς πηδάλιο», είχε πει ο ίδιος.

«Η Κραυγή», που φιλοτέχνησε το 1893, είναι ο πιο διάσημος πίνακας του και θεωρείται ισάξιος, σε φήμη, με τη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Η πρώτη εντύπωση που δίνει ο πίνακας είναι ενός πλάσματος, χωρίς φύλο, που κραυγάζει, αλλά στην πραγματικότητα ο Μουνκ ήθελε να δείξει ένα άτομο που κλείνει τα αυτιά του εξαιτίας μιας διαπεραστικής και δυνατής κραυγής, της «κραυγής της φύσης», όπως έγραφε στα ημερολογία του. Από τότε πάντως ο πίνακας θεωρείται ότι αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο τον ανθρώπινο φόβο.

Ο πίνακας με την επιγραφή θα εκτεθεί στο Εθνικό Μουσείο του Οσλο το 2022 μαζί με άλλους πίνακες του σπουδαίου καλλιτέχνη.

Με πληροφορίες από BBC, The Guardian 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News