Ο Φρίντριχ Νίτσε και η «αιώνια επιστροφή»

Ό,τι υπήρξε είναι αιώνιο. Η θάλασσα το ξεβράζει στην ακτή.

ΟΦρίντριχ Νίτσε είναι ίσως η μεγαλύτερη και “οξύτερη” διάνοια στην ιστορία της φιλοσοφίας. Αν κάποιος ανακήρυξε πρώτος τον “Θάνατο του Θεού”, αυτός ήταν σίγουρα ο Νίτσε, και παρά το αντιδιαφωτιστικό του μένος, ο ίδιος υπήρξε ο αυστηρότερος κριτής των θρησκευτικών ιδεών, παρότι ο πατέρας του ήταν λουθηρανός πάστορας.

Μίσησε βαθιά τις προθέσεις της εκκλησίας, η οποία ανέκαθεν εκμεταλλευόταν, μέσω των θρησκευτικών ιδεών, την ανάγκη των ανθρώπων να δίνουν νόημα στη ζωή και τις πράξεις τους. (“Δεν μπορώ να πιστέψω σε έναν Θεό που θέλει να τον υμνούν όλη την ώρα.”, “Η ελπίδα είναι το χειρότερο κακό, γιατί παρατείνει το ανθρώπινο βάσανο”, “Δύο μεγάλα Ευρωπαϊκά ναρκωτικά: το αλκοόλ και ο Χριστιανισμός”).

Ο “αμοραλιστής άγιος”, όπως τον έχουν χαρακτηρίσει, αμφισβήτησε ριζικά κάθε παραδεδεγμένη ηθική αλήθεια, αλλά και την αντικειμενικότητα της αλήθειας, πράγμα που οδήγησε σε αμέτρητες πνευματικές διαμάχες. (“Η ηθική είναι ένας αποτελεσματικός μηχανισμός για να σέρνεις την ανθρωπότητα απ’ τη μύτη”, “Δεν υπάρχουν ηθικά φαινόμενα, υπάρχει μόνο ηθική ερμηνεία των φαινομένων”). 

Παρότι φιλόλογος στο επάγγελμα, δε δίστασε να εκφράζεται, με υπερβολική καυστικότητα, για την υποκρισία των διανοουμένων και γενικά των ανθρώπων, που υπηρετούσαν τον ακαδημαϊκό δρόμο με συμβατική ευλάβεια και πνευματική “στενότητα”.

Λάτρευε τις όπερες του Βάγκνερ και όμως, μόλις οι συνθέσεις του άρχισαν να μετατρέπονται σε ναζιστικό ύμνο, ο Νίτσε έζησε μια απ’ τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις, γυρνώντας του την πλάτη μια για πάντα. (“Το να γυρίσω την πλάτη μου στον Βάγκνερ ήταν για μένα πεπρωμένο· το να μ’ αρέσει κάτι μετά αυτόν, νίκη. Κανένας ίσως δεν παραμεγάλωσε τόσο επικίνδυνα με την βαγκνερίτιδα· κανένας δεν αμύνθηκε πιο σκληρά εναντίον της, κανένας δεν χάρηκε τόσο πολύ που την ξεφορτώθηκε. Μεγάλη ιστορία!”)

Ο ποιητής, συνθέτης, φιλόλογος, ελεύθερος στοχαστής και ένας εκ των πρώτων υπαρξιστών φιλοσόφων, Φρίντριχ Νίτσε, ήταν ένας άνθρωπος με εξαιρετικά ευαίσθητο πνεύμα, παρ ‘όλη την προσπάθεια που έκανε για να το μετριάσει, προκειμένου να μην τον “καταπιεί” η μικρότητα και η αδικία του κόσμου: Ο Νίτσε που μας συμβούλευε τόσο αυστηρά να μην λυπόμαστε τους ανθρώπους, να μην οικτίρουμε όσους υποφέρουν και πεινάνε και βασανίζονται απ’ τη ζωή, ήταν ο ίδιος ακριβώς άνθρωπος που κατερρευσε κυριολεκτικά πάνω σε μια γέφυρα, όταν είδε το απάνθρωπο θέαμα ενός οδηγού άμαξας να μαστιγώνει αλύπητα το άλογό του. Έτρεξε κοντά στο άλογο, το αγκάλιασε και έπεσε στο πάτωμα, σχεδόν λιπόθυμος, ξεσπώντας σε αναφιλητά.

Τα έργα του, όπως αυτό του Ζαρατούστρα, έχουν γράψει ιστορία για την πρωτοτυπία και το βάθος της φιλοσοφικής τους σύλληψης, αλλά και για τη λαμπρότητα με την οποία χειρίστηκε τη γερμανική γλώσσα σε πεζό λόγο (Ο ίδιος παρόλα αυτά απεχθανόταν βαθιά τη νοοτροπία των Γερμανών και αντιθέτως ο μόνος λαός που πραγματικά εκτίμησε, πέρα απ’ τους Έλληνες, ήταν οι Γάλλοι).

Διαβάστε περισσότερα στο neolaia.gr 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News