Green Economy Τρίτη 2/11/2021, 16:13
GREEN ECONOMY

Greenwashing: Τι είναι και γιατί έχει σημασία

Greenwashing: Τι είναι και γιατί έχει σημασία

Τις τελευταίες ημέρες, από την έναρξη της Διεθνούς Διάσκεψης για το Κλίμα του ΟΗΕ (COP26) μία συγκεκριμένη λέξη ακούγεται επανειλημμένως, το greenwashing. Επειδή πολλές φορές εμφανίζεται χωρίς εξήγηση με αποτέλεσμα πολλοί να την προσπερνούν αξίζει να αφιερώσει κανείς λίγο χρόνο, ώστε να καταλάβει ακριβώς τη σημασία του greenwashing, το λόγο για τον οποίο το κάνουν οι επιχειρήσεις και εάν μπορεί να αντιμετωπιστεί με κάποιον τρόπο.

Τι είναι το greenwashing;

Με πολύ απλά λόγια, greenwashing είναι η παραπλάνηση του κοινού σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνουν οι επιχειρήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, μπορεί ένας κολοσός – παραγωγός αναψυκτικών να διαφημίζει ότι οι συσκευασίες του είναι βιώσιμες, και την ίδια ώρα να δραστηριοποιείται σε κλίμακα που τον καθιστά έναν από τους παράγοντες με το μεγαλύτερο ανθρακικό αποτύπωμα παγκοσμίως.

Από την πλευρά των κυβερνήσεων, παρότι δεν κάνουν με άμεσο τρόπο greenwashing, πολλές φορές το επιτρέπουν, προστατεύοντας για παράδειγμα τις επιχειρήσεις που το κάνουν. Λίγες ημέρες πριν την έναρξη της COP26, διέρρευσαν σχετικά έγγραφα που καταδείκνυαν ότι η Αυστραλία, η Ιαπωνία, η Σαουδική Αραβία και άλλες ισχυρές οικονομίες ασκούσαν πίεση στα Ηνωμένα Έθνη, ώστε να παρουσιάσει ως λιγότερο αναγκαία την υποχρέωση μείωσης των ορυκτών καυσίμων, η οποία αποτελεί μάλιστα και έναν από τους βασικούς στόχους της COP26.

To greemwashing δεν είναι καινούργιο

Πρόκειται για μία τακτική που ακολουθείται από το 1986, όταν ένας Αμερικανός περιβαλλοντολόγος δημιούργησε τον όρο. Ήθελε να περιγράψει την τακτική των ξενοδοχείων που πίεζαν τους επισκέπτες να επαχρησιμοποιούν τις πετσέτες τους δήθεν για περιβαλλοντικούς σκοπούς. ενώ στην πραγματικότητα ήθελαν να μειώσουν τα έξοδα για τους λογαριασμούς νερού και των καθαριστηρίων. Παρότι πολλά έχουν αλλάξει έκτοτε, η ουσία παραμένει ίδια: μερικές επιχειρήσεις αποκρύπτουν την πραγματική τους επίδραση στο περιβάλλον.

Υπάρχει μεν μία πραγματική δικαιολογία, ότι ορισμένες επιχειρήσεις δεν μπορούν να σηκώσουν το κόστος της πράσινης μετάβασης και συνεπώς την καθυστερούν. Ωστόσο, ακόμη χειρότερο είναι το γεγονός ότι οι εταιρείες αυτές παρουσιάζουν παραπλανητικά δεδομένα. Για παράδειγμα, οι κορυφαίες τράπεζες του κόσμου υπερηφανεύονται για τις πρωτοβουλίες τους ως προς τα ESG (θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης), ενώ παράλληλα επενδύουν σε αγροτικές επιχειρηματικές δραστηριότητες που καταστρέφουν τον Αμαζόνιο.

Δόλια συμπεριφορά

Στην περίπτωση που κάποια επιχείρηση δεν καταφέρει να πετύχει τους περιβαλλοντικούς στόχους, δεν πρόκειται για greenwashing. Αν ωστόσο θέσει ψεύτικους στόχους, που γνωρίζει εκ των προτέρων ότι δεν θα επιτευχθούν, τότε αποτελεί greenwashing.

Μία εταιρεία που δεν μπορεί να επιτύχει μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα μέχρι το 2050 εξαιτίας προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα που είναι εκτός ελέγχου της, τότε η εταιρεία αυτή είτε έχει κακή διαχείριση είτε είναι ανίκανη είτε απλώς άτυχη. Σε κάθε περίπτωση είναι διαφορετικό από τις μεγάλες πετρελαϊκές για παράδειγμα, οι οποίες αποκρύπτουν τις πιο ρυπογόνες δρστηριότητές τους, ώστε να διαφημίζουν ελεύθερα ότι θα έχουν μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα μέχρι το 2050. (Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ολόκληρη η βιομηχανία αποκλείστηκε από την COP για πρώτη φορά).

Γιατί οι επιχειρήσεις στρέφονται στο greenwashing;

Πρώτον, είναι ευκολότερο να αλλάξει κανείς την πεποίθηση του κόσμου παρά να αλλάξει την ίδια τη συμπεριφορά του, η οποία θα κοστίσει χρόνο και χρήματα. Ο καλύτερος τρόπος για να συνεχίσει κανείς να ρυπαίνει σαν να μην υπάρχει αύριο είναι να θολώσει με υποσχέσεις όσους πελάτες και επενδυτές ανησυχούν για την κλιματική κρίση.

Ουσιαστικά όταν οι υποσχέσεις για απολιγνιτοποίηση μένουν στα λόγια, τι σημασία έχει που μερικοί οικολόγοι λένε ότι κάνεις greenwashing; Ειδικά εφόσον ο κόσμος συνεχίζει να αγοράζει τα προϊόντα των επιχειρήσεων αυτών. Εξάλλου, είναι δύσκολο να απαγορεύσει κανείς το greenwashing, είτε γιατί δεν υπάρχει σχετική νομοθεσία είτε διότι δεν εφαρμόζεται.

Μάλιστα, ο όρος «βιώσιμο» καθορίζεται συχνά από οντότητες που εποπτεύουν ολόκληρους κλάδους και συμπεριφέρονται στις εταιρείες που κάνουν greenwashing με το γάντι. Ένα καλό παράδειγμα είναι η απόφαση του Συμβουλίου Διαχείρισης των Δασών (Forest Stewarship Council) το 2020 που όρισε ως «πράσινη» την υλοτομία της ΙΚΕΑ σε δάση της Ουκρανίας.

Το greenwashing είναι λίγο δυσκολότερο πια

Τα εθνικά μέτρα γίνονται συνεχώς αυστηρότερα και οι επενδυτές είναι πιο ενσυνείδητοι, με αποτέλεσμα το greenwashing να καθίσταται πλέον δυσκολότερο για τις επιχειρήσεις.

Μέσα στο 2021, ολλανδικό δικαστήριο υποχρέωσε πολυεθνική πετρελαϊκή εταιρεία να μειώσει τους ρύπους της μέχρι το τέλος της δεκαετίας κατά 45% σε σχέση με τα επίπεδα του 2019, καθώς όπως απεφάνθη καταπατούσε τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ολλανδών, εξορρύσοντας ορυκτά καύσιμα. Στο μεταξύ, ακτιβιστές επενδυτές ασκούν ασκούν πιέσεις για τη μετάβαση πετρελαϊκών στην πράσινη ενέργεια.

Εκτός αυτού, οι κυβερνήσεις φαίνεται πως πλέον προτιμούν να κυνηγούν μεμονωμένα τους ρυπαντές αντί να επιβάλουν οριζόντια μέτρα σε ολόκληρες βιομηχανίες. Εξάλλου είναι ευκολότερο για τις κυβερνήσεις να επιρρίπτουν τις ευθύνες στις ρυπογόνες επιχειρήσεις, διότι μία ή άλλη υπάρχει ένας γενικότερος θυμός προς τις εταιρείες που ενίοτε αυξάνουν τα κέρδη τους σε βάρος του πλανήτη.

Πηγή: Gzero

Διαβάστε επίσης: 

Ποιες χώρες πιέζουν για τη διατήρηση των ορυκτών καυσίμων 

Καθημερινή Summits, ESG: Η προσαρμογή των ελληνικών βιομηχανιών στο ESG και το greenwashing

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News