GREEN ECONOMY

Το ενεργειακό όπλο που διχάζει την Ευρώπη

Το ενεργειακό όπλο που διχάζει την Ευρώπη

Απειλή για την ευρωπαϊκή ενότητα, «δούρειος ίππος που θα αποσταθεροποιήσει την οικονομία» και «θα δηλητηριάζει τις πολιτικές σχέσεις εντός της Ένωσης». Πρόκειται για χαρακτηρισμούς, οι οποίοι ακούστηκαν την τελευταία δεκαετία εντός των πολιτικών και οικονομικών κόλπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο λόγος για την εξαιρετικά αμφιλεγόμενη κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2, ο οποίος έπειτα από σχεδόν 10 χρόνια από τα επίσημα εγκαίνιά του ολοκληρώθηκε αυτή την εβδομάδα. Ο αγωγός θα μεταφέρει 55 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως από τη Ρωσία στη Γερμανία με τη συνεργασία 6 ενεργειακών εταιρειών, κατά 50% του ρωσικού κολοσσού Gazprom, η οποία ανήκει κατά πλειοψηφία στο ρωσικό κράτος, και κατά 50% στις ευρωπαϊκες ENGIE, OMV, Royal Dutch Shell, Uniper και Wintershall.

Οι καθυστερήσεις οφείλονταν εν μέρει στα ρυθμιστικά εμπόδια που ανέκυψαν κατά τη διάρκεια αυτών των 10 ετών, αφού ο αγωγός αποτελεί μία πραγματικά μοναδική περίπτωση έργου που έφερε αναστάτωση σε επίπεδο πολιτικό, οικονομικό και γεωπολιτικό, ενώ ενέπλεξε τη Ρωσία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Αφενός, μείζον πρόβλημα ήταν το γεγονός ότι ο αγωγός (σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, τον πρώτο Nord Stream) παρέκαμπτε την Ουκρανία και τη συμμαχική της Πολωνία. Αφετέρου, η συνεργασία της Γερμανίας με τη Ρωσία ξυπνά μνήμες του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.
Συνεπώς, εντός της Ευρώπης οι ανησυχίες πηγάζουν από δύο διαφορετικά μέτωμα. Κατ’αρχάς, το πρώην σοβιετικό μπλοκ επιμένει ότι ο Nord Stream 2 αποτελεί πρόσχημα για οικονομική, πολιτική και ενεργειακή απομόνωση των χωρών της ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες μάλιστα εξακολουθούν να εξαρτώνται ακόμη σε τεράστιο βαθμό από το λιγνίτη και δεν έχουν επαρκή ώθηση για μετάβαση σε βιωσιμότερες ενέργειες. Επιπλέον, υποστηρίζουν ότι η παράκαμψη μεταφράζεται εν μέρει ως είδος αντιποίνων είτε για την προσάρτηση της Κριμαίας είτε για τις τεταμένες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Πολωνίας για τον αγωγό Yamal-Europe προ εικοσαετίας.

Ενεργειακό όπλο

Κατά δεύτερον, όσοι εστιάζουν λιγότερο στην πολιτική και περισσότερο στη γεωστρατηγική και οικονομική πτυχή του ζητήματος, ανησυχούν ότι η ήδη μεγάλη συνεισφορά της ρωσικής ενέργειας (περίπου 30% των συνολικών εισαγωγών ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση) θα ενισχυθεί περαιτέρω, απειλώντας την ασφάλεια του ενεργειακού κλάδου στην Ευρώπη. Βέβαια, ας μην παραβλέπεται το γεγονός ότι η Ρωσία στηρίζεται εν μέρει στα έσοδα από τις εξαγωγές τις στην Ευρώπη, καθώς και από τις εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών από την Ευρώπη. Επομένως, το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει η Ρωσία τον Nord Stream 2 ως ενεργειακό όπλο κρίνεται από πολλούς αρκετά απίθανο. Εξάλλου, προ ολίγων εβδομάδων η Άγκελα Μέρκελ σε συνάντησή της με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, δήλωσε εμφατικώς ότι δεν πρόκειται να αφήσει τον αγωγό να καταστεί ενεργειακό όπλο. Ταυτόχρονα αξίζει να σημειωθεί ότι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών σε διπλωματικό επίπεδο είναι ήδη τεταμένες λόγω της υπόθεσης Ναβάλνι.

ΗΠΑ

Στο ήδη πολυσχιδές αυτό ζήτημα καθοριστική ήταν και η εμπλοκή της Ουάσιγκτον, η οποία ασκεί πίεση για την μείωση της επιρροής που ασκεί η Μόσχα στην Ευρώπη σε ενεργειακό, οικονομικό και ενδεχομένως πολιτικό επίπεδο. Με επιβολή αλλεπάλληλων κυρώσεων, από την κυβέρνηση Τραμπ και την κυβέρνηση Μπάιντεν, φαίνεται εκ των υστέρων πως η αμερικανική πλευρά δεν κατάφερε να σταματήσει την κατασκευή του αγωγού, παρά μόνο να την καθυστερήσει. Ως εναλλακτική στον Nord Stream 2 προτάθηκε η εισαγωγή φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ, μίας επιλογής εξαιρετικά κοστοβόρας και βέβαια δύσκολης στην πραγματοποίηση λόγω των τεχνικών εμποδίων στη μεταφορά. Υπενθυμίζεται ότι πέρυσι διέρρευσε στον Τύπο επιστολή του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Όλαφ Σόλτς προς τον τότε Αμερικανό ομόλογό του, Στίβεν Μνούτσιν, για την προσφορά οικονομικής ενίσχυσης 1 δισ. ευρώ έναντι της άρσης των κυρώσεων. 

Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι οι συνθήκες αυτές είναι συνηθισμένες στον κλάδο της ενέργειας και πράγματι είναι, αλλά μόνο όσον αφορά το πετρέλαιο. Αντιθέτως ο Nord Stream 2, μαζί με τον προκάτοχό του τον Nord Stream, έχουν αποτελέσει ενδεχομένως τους μόνους αγωγούς φυσικού αερίου στην παγκόσμια ιστορία που έχουν απειλήσει και ως ένα βαθμό αποσταθεροποιήσει τις σχέσεις εντός του μπλοκ πριν ακόμη ξεκινήσει να λειτουργεί. Το μόνο που μένει πια να δούμε είναι ο τυχόν αντίκτυπος που θα έχει στις τιμές του φυσικού αερίου στη Βόρεια και κεντρική Ευρώπη.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News