Τα 7 ενεργειακά έργα που φέρνουν πιο κοντά Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία

Ο σχεδιασμός για μια σειρά έργων που συσφίγγουν τους δεσμούς Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στο «πρασίνισμα» του ενεργειακού μείγματος της γειτονικής χώρας (κεντρική επιδίωξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης), αλλά και την διαφοροποίηση των πηγών και οδεύσεων ενέργειας και την μείωση της εξάρτησης  από το φυσικό αέριο της Ρωσίας (εκπεφρασμένη επιθυμία των ΗΠΑ) ξετυλίχθηκε, στο πλαίσιο της έλευσης του πρωθυπουργού της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ  στην Αθήνα. 

Τα έργα αυτά  περιλαμβάνουν –μεταξύ άλλων-  την  εκ νέου ενεργοποίηση του «στοιχειωμένου» αγωγού πετρελαίου μεταξύ ΕΛΠΕ-ΟΚΤΑ την υλοποίηση  του πλάνου για την κατασκευή του διασυνδετηρίου αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Νέας Μεσήμβριας και Stip (project που «κουμπώνει» αφενός με το FSRU της Αλεξανδρούπολης, αφετέρου με τα σχέδια για μονάδες  ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το φυσικό αέριο και στις δυο χώρες),  την αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των δυο χωρών. Συνδυάζονται δε με τις φιλοδοξίες μιας σειράς ελληνικών ενεργειακών ομίλων για την ενίσχυση του διεθνούς τους προφίλ, όπως είναι η ΔΕΗ (που έχει θέσει ως προτεραιότητα την επέκτασή της στα Βαλκάνια), ο Mytilineos και ο όμιλος Κοπελούζου.

Αγωγός πετρελαίου

Πιο αναλυτικά, σε πρώτο πλάνο  βρίσκεται ο  αγωγός πετρελαίου ΕΛΠΕ-ΟΚΤΑ. Όπως είπε ο κ. Ζάεφ προσερχόμενος στο Μέγαρο Μαξίμου για τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό χθες το απόγευμα, «είμαστε στο τελικό στάδιο των επαφών με τα ΕΛΠΕ και η ιδέα είναι μέχρι το τέλος Μαΐου να υπάρξει συμφωνία για να ξεκινήσει η επαναλειτουργία αυτού του σημαντικού αγωγού» , μετά από οκτώ σχεδόν χρόνια αδράνειας. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «Θα δοθεί η ευκαιρία στα Ελληνικά Πετρέλαια να διοχετεύσουν επίσης πετρέλαιο στη Σερβία, στο Κόσοβο και στην ευρύτερη περιοχή», αναφορά που παραπέμπει στα σχέδια του ομίλου για μετατροπή των εγκαταστάσεων της ΟΚΤΑ (διυλιστήριο που δεν λειτουργεί πλέον)  σε  διαμετακομιστικό κέντρο (hub) πετρελαιοειδών προς τα Δυτικά Βαλκάνια.

Σημειώνεται ότι η μεταφορά ποσοτήτων πετρελαίου μέσα από τον αγωγό θα μείωνε δραστικά τα κόστη που επωμίζεται η Βόρεια Μακεδονία όχι μόνο για τη μεταφορά με βυτία, αλλά και από το λαθρεμπόριο μαύρου χρυσού. Προϋπόθεση για να προχωρήσουν τα σχέδια είναι η επίλυση της διαφοράς μεταξύ των ΕΛΠΕ και της Β. Μακεδονίας, που αφορά στην αξίωση αποζημίωσης που έχουν εγείρει τα ΕΛΠΕ για μη τήρηση από τη γειτονική χώρα της ρήτρας αγοράς συγκεκριμένων ποσοτήτων καυσίμων από την εταιρεία την περίοδο 2008-2011.

Αγωγός φυσικού αερίου

Προ των πυλών, όμως, φαίνεται να είναι και η υπογραφή της Διακυβερνητικής Συμφωνίας (IGA)  για τον αγωγό φυσικού αερίου Ελλάδας-Βορείου Μακεδονίας, σε συνέχεια του Συμφώνου Κατανόησης που  έχουν υπογράψει από το 2016 ο ΔΕΣΦΑ και η κρατική εταιρεία αξιοποίησης ενεργειακών πόρων της Β. Μακεδονίας NER. Το κείμενο είναι κατά 99% έτοιμο και εκκρεμεί –όπως σημείωσε ο Έλληνας ΥΠΕΝ Κώστας Σκρέκας- το πράσινο φως της Κομισιόν για τη συμβατότητα της συμφωνίας με το ενωσιακό κεκτημένο.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «MR», η έγκριση αυτή αναμένεται στα τέλη Μαΐου ή αρχές Ιουνίου και θα «ξεκλειδώσει» την υπογραφή της IGA για ένα έργο που θα ενισχύσει τους διμερείς ενεργειακούς δεσμούς, θα διευκολύνει τις αγοραπωλησίες φυσικού αερίου μεταξύ ομίλων Ελλάδας και Β. Μακεδονίας, θα επιτρέψει την περαιτέρω ανάπτυξη του Δικτύου Μεταφοράς φυσικού αερίου της Βόρειας Μακεδονίας, θα ενισχύσει την ασφάλεια τροφοδοσίας και την ρευστότητα της αγοράς φυσικού αερίου της γειτονικής χώρας και θα αυξήσει τον βαθμό αξιοποίησης του συστήματος φυσικού αερίου της Ελλάδας.

Ο σχεδιασμός προβλέπει την κατασκευή αγωγού συνολικού μήκους 164 χλμ. Ο ΔΕΣΦΑ θα αναπτύξει το ελληνικό κομμάτι, μήκους 54 χλμ. και προϋπολογισμού περίπου 51,5 εκατ. ευρώ που θα ξεκινά από τη Νέα Μεσήμβρια και θα καταλήγει στην περιοχή των Ευζώνων, στα σύνορα Ελλάδας-Β. Μακεδονίας, καθώς και έναν Μετρητικό Σταθμό στην περιοχή. Το τμήμα του αγωγού εντός της Β. Μακεδονίας που θα αναπτύξει και λειτουργήσει η NER  θα έχει μήκος 110 χλμ. και θα εκτείνεται έως την πόλη Στιπ.  Σύμφωνα με το τελευταίο εγκεκριμένο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ, η υλοποίηση του αγωγού τοποθετείται για τον Ιούνιο του 2024. Εκκρεμεί το market test από το οποίο θα διαπιστωθεί εάν υπάρχει επαρκής ζήτηση για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του αγωγού που τοποθετείται εντός των επόμενων μηνών.

Το Μνημόνιο για FSRU και μονάδα φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη

Το έργο έχει επιχειρηματική λογική, καθώς ο αγωγός θα μπορεί να τροφοδοτείται τόσο από το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου, όσο και από το FSRU της Αλεξανδρούπολης και να τροφοδοτεί τις μονάδες φυσικού αερίου που τυχόν θα αναπτυχθούν στην περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Ζάεφ προανήγγειλε την υπογραφή Μνημονίου με τον Όμιλο Κοπελούζου ώστε η Βόρεια Μακεδονία να αποκτήσει μετοχική συμμετοχή στο FSRU της Αλεξανδρούπολης που αναπτύσσει η Gastrade, συμφερόντων του ομίλου. Στις 31 Μαρτίου, εξάλλου, υπεγράφη στα Σκόπια συμφωνία μεταξύ της DAMCO Energy και της AD ESM (της κρατικής επιχείρησης ηλεκτρισμού της Βορείου Μακεδονίας) για τη συμμετοχή της δεύτερης στη μονάδα φυσικού αερίου, ισχύος 662 MW που αναπτύσσει στην Αλεξανδρούπολη η πρώτη, με ποσοστό 25%. Όπως είπε ο κ. Ζάεφ, «Θα μας αναλογεί το 10% του τερματικού σταθμού αερίου και το 25% της μονάδας παραγωγής. Αυτό το 25% αντιστοιχεί στο 1/4 της συνολικής μας παραγωγής ενέργειας». Υπενθυμίζεται ότι η μονάδα της Αλεξανδρούπολης έλαβε πρόσφατα περιβαλλοντική αδειοδότηση και όπως αναφέρθηκε πρόσφατα, η λήψη της τελικής επενδυτικής απόφασης αναμένεται εντός του καλοκαιριού, υπό την αίρεση να ξεκαθαρίσει το τοπίο αναφορικά με τον Μηχανισμό Αποζημίωσης Ισχύος (CRM).

Τα σχέδια ΔΕΗ και Mytilineos

Ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας αναφέρθηκε στον φιλόδοξο σχεδιασμό απανθρακοποίησης και στη γειτονική χώρα, που έχει υψηλή εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Αποκάλυψε μάλιστα ότι βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις με τον όμιλο Mytilineos «για μονάδα παραγωγής που χρησιμοποιεί αέριο στα Σκόπια», Σύμφωνα με πληροφορίες, οι εν λόγω διαπραγματεύσεις βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Αν τελεσφορήσουν, θα σηματοδοτήσουν την δραστηριοποίηση του ομίλου σε μια ακόμη χώρα των Βαλκανίων μετά την Αλβανία, όπου υπέγραψε τον περασμένο μήνα συμφωνία για την κατασκευή υποσταθμών Υψηλής Τάσης 400 kV.

O κ. Ζάεφ αναφέρθηκε επίσης στην παρουσία της ΔΕΗ (σε σύμπραξη  με την Archirodon) στον κατάλογο των 9 σχημάτων που πέρασαν στη β’ φάση του διαγωνισμού για τον υδροηλεκτρικό σταθμό του Cebren,  ακόμα ένα στοιχειωμένο mega-project  προϋπολογισμού 500-600 εκατ. ευρώ που έχει προκηρυχθεί…13 φορές τα τελευταία 15 χρόνια. «Ελπίζουμε η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας να είναι πιο αποφασισμένη αυτή τη φορά, καθώς έχουμε δώσει το παρών σε 3-4 προκηρύξεις» αναφέρουν στο MR αρμόδιες πηγές της ΔΕΗ,  προσθέτοντας ότι είναι σε αναμονή της υπογραφής της συμφωνίας εμπιστευτικότητας και του ανοίγματος του Virtual Data Room για το έργο. Σε αντίθεση με προηγούμενους διαγωνισμούς, το ενδιαφέρον αυτή τη φορά είναι μεγάλο, καθώς η ΔΕΗ ανταγωνίζεται τις τουρκικές κοινοπραξίες ENKA-Colin και Ozaltin-YAPI MERKEZI, την ΕDF που είναι η γαλλική ΔΕΗ, το δίδυμο από την Αυστρία EVN-Verbund, την ισπανική Cobra, την ιταλική Salini και τους ομίλους Gezhouba Group και Power Construction Corporation of China από την Κίνα. Η υδροηλεκτρική μονάδα “Cebren” θα έχει εγκατεστημένη ισχύ 333-458 MW, για ετήσια παραγωγή 1000-1200 GWh ηλεκτρικής ενέργειας Το έργο σχεδιάζεται να υλοποιηθεί στη βάση σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, με δημόσιο εταίρο την ESM. Υπενθυμίζεται ότι η ΔΕΗ έχει ήδη παρουσία στη γειτονική χώρα μέσω της εταιρείας εμπορίας και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας EDS που εξαγόρασε τον Απρίλιο του 2018 έναντι 4,8 εκατ. ευρώ.

Αναβάθμιση ηλεκτρικής διασύνδεσης Μελίτης-Μπίτολα

Τέλος, υπάρχει και ο σχεδιασμός για την αναβάθμιση μιας εκ των δυο Γραμμών Μεταφοράς Υπερυψηλής Τάσης 400kV που συνδέουν την Ελλάδα με τη Βόρεια Μακεδονίακ αυτή της Μελίτης-Μπίτολα. Πρόκειται για έργο που έχει ενταχθεί στο νέο Δεκαετές Πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ 2022-2031 και «απαντά» στην ανάγκη ενδυνάμωσης της μεταφορικής ικανότητας ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των Συστημάτων της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας. Η σκοπιμότητα υλοποίησης της εν λόγω διασύνδεσης θα εξεταστεί στο επόμενο διάστημα σε κοινή ομάδα εργασίας  ΑΔΜΗΕ και του Διαχειριστή του Συστήματος Μεταφοράς της Β. Μακεδονίας MEPSO που έχει συσταθεί για τον σκοπό αυτό.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News