Το Διεθνές Πρόγραμμα Συμμόρφωσης και Βεβαιότητας (ICAP) του ΟΟΣΑ και γιατί η Ελλάδα θα έπρεπε να συμμετέχει

Το Διεθνές Πρόγραμμα Συμμόρφωσης και Βεβαιότητας (ICAP) είναι ένα εθελοντικό για τις επιχειρήσεις πρόγραμμα του ΟΟΣΑ, με σκοπό την αξιολόγηση και τη διασφάλιση έναντι φορολογικών κινδύνων. Στο πλαίσιο του προγράμματος, οι συμμετέχουσες φορολογικές διοικήσεις συνεργάζονται για την παράλληλη αξιολόγηση κινδύνων σχετικά με συγκεκριμένες συναλλαγές μιας πολυεθνικής επιχείρησης, σε θέματα ενδοομιλικών συναλλαγών (transfer pricing), μόνιμης εγκατάστασης, καθώς και σε άλλα πεδία διεθνούς φορολογίας, όπως οι παρακρατούμενοι φόροι και η εφαρμογή συμβάσεων αποφυγής διπλής φορολογίας.

Το πρώτο, πιλοτικό, πρόγραμμα ICAP, ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2018, με τη συμμετοχή οκτώ φορολογικών διοικήσεων. Σήμερα, 23 χώρες συμμετέχουν σε αυτό, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, διαφόρων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Αυστραλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά και των ΗΠΑ. H Ελλάδα δεν συμμετέχει στο πρόγραμμα.

Πώς λειτουργεί το ICAP

Το πρόγραμμα έχει τρία στάδια. Το πρώτο στάδιο, αυτό της διαλογής, εξυπηρετεί δύο λειτουργίες: πρώτον, οι πολυεθνικοί όμιλοι μπορούν να ενημερωθούν για τις φορολογικές διοικήσεις που είναι πρόθυμες και σε θέση να συμμετέχουν στην αξιολόγηση κινδύνου στο πλαίσιο του ICAP. Δεύτερον, δίνει την ευκαιρία στην επικεφαλής φορολογική διοίκηση (συνήθως, αυτή είναι εκεί που βρίσκεται η μητρική εταιρεία του ομίλου) – και σε άλλες αρμόδιες φορολογικές αρχές – να εξετάσουν εκείνες τις συναλλαγές του ομίλου, όπου εντοπίζονται οι κίνδυνοι, και να καθορίσουν εάν θα πρέπει κάποιες από αυτές να εξαιρεθούν από το πεδίο εφαρμογής της αξιολόγησης κινδύνου.

Το επόμενο στάδιο, της αξιολόγησης κινδύνων και επίλυσης ζητημάτων, αποτελεί το επίκεντρο του ICAP και περιλαμβάνει αξιολόγηση των υπό εξέταση κινδύνων από την επικεφαλής φορολογική διοίκηση και άλλες αρμόδιες φορολογικές αρχές. Το στάδιο αυτό, αρχίζει με την υποβολή πληροφοριών από τον όμιλο (όπως το υπάρχον Transfer Pricing Master File ή το Country-by-Country Report, καθώς και τη συμπλήρωση του υποδείγματος συλλογής πληροφοριών του ΙCAP). Περιλαμβάνει, επίσης, συναντήσεις μεταξύ του ομίλου και των εμπλεκόμενων αρχών, έως ότου η κάθε αρχή να είναι σε θέση, είτε να επιβεβαιώσει ότι οι υπό εξέταση κίνδυνοι είναι χαμηλοί, είτε να αποφανθεί ότι δεν είναι δυνατή μια τέτοια διαπίστωση.

Τέλος, στο στάδιο των αποτελεσμάτων, ο όμιλος θα λάβει επιστολή περάτωσης της διαδικασίας από την επικεφαλής φορολογική διοίκηση. Ο όμιλος λαμβάνει, επίσης, μία επιστολή επί των αποτελεσμάτων από κάθε αρμόδια φορολογική διοίκηση, η οποία περιέχει τα πορίσματα της εκάστοτε φορολογικής διοίκησης επί της αξιολόγησης των κινδύνων για τις υπό εξέταση περιόδους.

Τα οφέλη από το πρόγραμμα

Καθώς οι φορολογικές αρχές και οι πολυεθνικές επιχειρήσεις εισέρχονται σε μια εποχή ολοένα αυξανόμενης διαφάνειας, εντοπίζονται συνεχώς νέες ευκαιρίες αξιοποίησης δεδομένων για ενισχυμένη συνεργασία και αυξημένη αποδοτικότητα. Μεταξύ άλλων, το ICAP:

• Δίνει τη δυνατότητα στους ομίλους να παρέχουν στις φορολογικές αρχές περαιτέρω πληροφορίες και διευκρινήσεις, ώστε να μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα η διασυνοριακή δραστηριότητά τους. Οι αρχές, επίσης, μπορούν να συζητήσουν τα ευρήματα μεταξύ τους, αυξάνοντας έτσι την ομοιομορφία στην ερμηνεία των δεδομένων, με επικύρωση των θέσεων μιας αρχής από την άλλη. Αυτό δημιουργεί προστιθέμενη αξία και για τις αρχές, αφού μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα παρόμοιους ομίλους με συναφείς συναλλαγές σε διάφορες δικαιοδοσίες.
• Επιτρέπει την αποτελεσματικότερη χρήση των πόρων, αφού οι πολυεθνικές μπορούν, για ένα ζήτημα που αφορά σε πολλές δικαιοδοσίες, να γνωρίζουν τη θέση διαφόρων αρχών ταυτόχρονα, με κεντρικό συντονιστικό ρόλο για τη συλλογή των απαντήσεων της επικεφαλής φορολογικής διοίκησης.
• Διευκολύνει τη φορολογική σταθερότητα, λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο πρόγραμμα, οι όμιλοι και οι αρχές καταλήγουν σε μια κοινή κατανόηση των φορολογικών κινδύνων, επιτρέποντας τη στοιχειοθέτηση μιας φορολογικής θέσης ως ασφαλούς ή όχι. Η όλη διαδικασία, δημιουργεί, επίσης, προστιθέμενη αξία για τον όμιλο, αφού έχει τη δυνατότητα να κάνει χρήση της γνώσης που απέκτησε από το ICAP στο παγκόσμιο δίκτυο του.
• Δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ ομίλων και φορολογικών αρχών, μέσω της αμοιβαίας και διαφανούς συνεργασίας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
• Αφήνει λιγότερες υποθέσεις προς επίλυση, μέσω Συμφωνιών Αμοιβαίου Διακανονισμού (Mutual Agreement Procedure – ΜAP).

Συμπερασματικά, το πρόγραμμα αποτελεί μια “win-win” σχέση για τους ομίλους και για τις αρχές, προσφέροντας ένα επίπεδο φορολογικής βεβαιότητας. Διευκρινίζεται, ωστόσο, ότι δεν παρέχει νομική βεβαιότητα (legal certainty), όπως για παράδειγμα η Συμφωνία Προκαθορισμένης Τιμολόγησης (Advance Pricing Agreement – APA).

Αποτιμώντας την έως τώρα εφαρμογή του προγράμματος, ο ΟΟΣΑ δημοσίευσε στατιστικά για υποθέσεις έως τον Οκτώβριο του 2023. Συνοπτικά, 20 υποθέσεις ICAP ολοκληρώθηκαν σε αυτό το διάστημα, ενώ υπάρχουν περισσότερες εν εξελίξει. Ο μέσος όρος ολοκλήρωσής τους ήταν 61 μήνες, χρόνος μεγαλύτερος από τον στόχο των 52 εβδομάδων που έχει τεθεί – αλλά πρέπει να ληφθεί υπόψη και ο παράγων της πανδημίας του COVID-19. Για το 40% των ομίλων, όλα τα θέματα ενδοομιλικών συναλλαγών που εξετάστηκαν, θεωρήθηκαν ως «χαμηλού κινδύνου» από όλες τις εμπλεκόμενες αρχές. Με βαθμολογία 95%, οι μόνιμες εγκαταστάσεις (PEs) αποτελούν την κατεξοχήν περιοχή με τον χαμηλότερο κίνδυνο, ενώ ενδεικτικά αναφέρονται, ακόμη, οι περιοχές των ενδοομιλικών υπηρεσιών (88%) καθώς και η χρηματοδότηση (76%).

Γιατί η Ελλάδα πρέπει να εξετάσει την ενσωμάτωσή της στη λίστα χωρών του ICAP

Η φορολογική ασφάλεια και βεβαιότητα, είναι κρίσιμες στο σημερινό συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Οι επιχειρήσεις μπορούν να επιδιώξουν να εξασφαλίσουν φορολογική βεβαιότητα διερευνώντας τους τρόπους διαχείρισης φορολογικών κινδύνων, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα τους διάφορους διαθέσιμους μηχανισμούς πρόληψης και επίλυσης διαφορών.

Μέσω του ICAP, ένας όμιλος μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα τις περιοχές χαμηλού ή υψηλού κινδύνου, και να λάβει τις ενδεδειγμένες ενέργειες (όπως το εργαλείο των APAs, που παρέχει και νομική βεβαιότητα για του υψηλού κινδύνου θέματα).

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης, η συνεργασία και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των φορολογούμενων, αποτελεί προτεραιότητα των ελληνικών φορολογικών αρχών, το παρόν πρόγραμμα κινείται ακριβώς σε αυτήν την κατεύθυνση. Η εμπιστοσύνη στο φορολογικό πλαίσιο – και στις αρχές εν γένει – μίας χώρας, αποτελεί, εξάλλου, έναν από τους βασικούς παράγοντές επιλογής προορισμού για τις επενδύσεις μιας πολυεθνικής, και το εν λόγω πρόγραμμα δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης μέσα από την ανοιχτή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ φορολογούμενων και αρχών. Επομένως, μόνο όφελος μπορεί να έχει η Ελλάδα από τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα ICAP του ΟΟΣΑ.

* Ο Χρήστος Μπούρκουλας είναι Εταίρος στο Τμήμα Φορολογικών Υπηρεσιών της EY Ελλάδος

Διαβάστε επίσης:

Η «μεγάλη έξοδος» των εκατομμυριούχων – Πώς διαμορφώνεται ο νέος χάρτης του πλούτου στην Ευρώπη

Φόρος πλούτου: Το παράδειγμα της Ισπανίας θα μπορούσε να αποφέρει 2 τρισ. παγκοσμίως

Οι κροίσοι «μεταναστεύουν» μαζικά σε νέους φορολογικούς παραδείσους

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News