Ήρθε η ώρα της αλήθειας για την πυρηνική συμφωνία του Ιράν;
Παρότι οι συνομιλίες για τα πυρηνικά στο Ιράν έφτασαν κοντά στην κατάρρευση, υπάρχουν πλέον ενδείξεις πως πλησιάζουν στην επίτευξη συμφωνίας. Μάλιστα, μέλος της ομάδας των διαπραγματεύσεων δήλωσε ότι η συμφωνία με τους Ευρωπαίους και τους Αμερικάνους είναι πιο κοντά από ποτέ. Ωστόσο, είναι κάτι που έχουμε ξανακούσει. Τι έχει αλλάξει αυτή τη φορά;
Ιστορικό
Η συμφωνία επετεύχθη επί κυβέρνησης Ομπάμα το 2015 με απώτερο στόχο να δώσει στο Ιράν περιθώριο ελιγμού από τις κυρώσεις, απελευθερώνοντας δισεκατομμύρια δολάρια από έσοδα του τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Ως αντάλλαγμα, η Τεχεράνη θα συμφωνούσε να επιβάλλει προσωρινούς περιορισμούς στο πρόγραμμα ανάπτυξης της πυρηνικής ενέργειας, η οποία κατά την Ουάσιγκτον προωθούσε επικίνδυνους σκοπούς.
Η συμφωνία παρέμεινε μέχρι το 2018, όταν ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ υπαναχώρησε αποκαλώντας την γελοία. Το Ιράν υποστήριζε ότι συνέχιζε να τηρεί τους όρους της συμφωνίας. Ωστόσο, Ισραηλινοί πράκτορες αποκάλυψαν την εξόρυξη επιπλέον ουρανίου σε διάφορες τοποθεσίες του Ιράν. Ως αποτέλεσμα ξεκίνησε σχετική έρευνα από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας των Ηνωμένων Εθνών (IAEA), η οποία διενεργείται μέχρι και σήμερα.
Εμπόδια
Τα προβλήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν είναι μεγάλα. Το Ιράν απαιτεί από την ΙΑΕΑ να σταματήσει την έρευνα ως προϋπόθεση για την συνέχιση των συνομιλιών. Ωστόσο, πρόκειται για ανεξάρτητη υπηρεσία και κάτι τέτοιο δεν θα αποτελούσε συμβιβασμό από την αμερικανική πλευρά.
Επίσης, το Ιράν απαιτεί εγγυήσεις ότι οι ΗΠΑ θα τηρήσουν τη δέσμευσή τους για οικονομική ελάφρυνση και ότι θα υπάρξει αποζημίωση σε περίπτωση αθέτησης της συμφωνίας. Τέλος, ελλείψει εγγυήσεων, το Ιράν ζητά να διατηρήσει σταθερά τα επίπεδα των φυγοκεντρωτών, ώστε να μπορέσει να επιστρέψει στις δραστηριότητές του σε περίπτωση που οι ΗΠΑ υπαναχωρήσουν εκ νέου.
Η Ουάσιγκτον από την πλευρά της ζητά από την Τεχεράνη να σταματήσει να απαιτεί όρους εκτός της αρχικής συμφωνίας και να συμφωνήσει στην υφιστάμενη προσφορά.
Κίνδυνοι
Για το Ιράν, η συμφωνία θα άλλαζε θεμελιωδώς την κατάσταση. Η άρση των κυρώσεων στις εξαγωγές πετρελαίου θα επέτρεπε τη συγκέντρωση επιπλέον 80 εκατ. δολαρίων ημερησίως, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις. Η πρόσβαση στις διεθνείς αγορές θα έδινε ώθηση στο νόμισμα και θα προσέφερε τα μέσα για καλύτερη αντιμετώπιση των χρόνιων πληθωριστικών πιέσεων.
Επίσης, η αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας θα επέτρεπε την σταδιακή επανένταξη της Τεχεράνης στη διεθνή κοινότητα.
Για τις ΗΠΑ, τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Η επιστροφή στη συμφωνία του 2015 θα «πάγωνε» το ήδη ανεπτυγμένο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και θα απέτρεπε την Τεχεράνη από το να αλλάξει την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων στην πυρηνική ενέργεια.
Ιδίως, θα απέτρεπε μία πυρηνική επίθεση στο Ισραήλ, έναν στενό αμερικανικό εταίρο, και θα μείωνε δραματικά την πιθανότητα συγκρούσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης. Εν συντομία: οι ΗΠΑ θα κερδίσουν λίγο χρόνο.
Ωστόσο, ο χρόνος έχει σημασία και στην τρέχουσα κατάσταση σύμφωνα με τον Henry Rome της Eurasia: «Όσο περισσότερο το Ιράν ξεπερνά τα όρια της συμφωνίας, τόσο περισσότερη τεχνογνωσία και εμπειρία μπορεί να αποκτήσει στα πυρηνικά – γεγονός το οποίο όχι μόνο προκαλεί άμεσους κινδύνους, αλλά επίσης διαβρώνει και τα οφέλη μίας πιθανής συμφωνίας στο μέλλον».
Για τον πρόεδρο Μπάιντεν, η πολιτική σκοπιά είναι περίπλοκη. Η αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας θα του επέτρεπε να επιτύχει μία δέσμευση-κλειδί στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Επίσης, θα επέτρεπε στην κυβέρνησή του να τραβήξει την προσοχή από το Ιράν και να τη στρέψει προς σημεία υψηλότερης προτεραιότητας – όπως η Κίνα και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Επίσης, οι Αμερικάνοι ψηφοφόροι λατρεύουν έναν «νικητή» και ο Μπάιντεν σίγουρα θα το χρησιμοποιούσε ως ένδειξη αμερικανικής δύναμης και αποφασιστικότητας.
Ωστόσο, εάν θεωρηθεί ότι ο Μπάιντεν υποκύπτει στις απαιτήσεις του Ιράν – έναν αντίλογο που θα χρησιμοποιούσαν ευρέως οι Ρεπουμπλικανοί – ενδέχεται να επιβαρύνει τα αποτελέσματα των εκλογών του Νοεμβρίου για τους Δημοκρατικούς.
Το πετρέλαιο
Δεδομένου ότι ο πόλεμος έχει σπρώξει τις ενεργειακές τιμές σε υψηλότατα επίπεδα, οι ΗΠΑ αναζητούν από κάθε πιθανή πηγή επιπλέον προμήθειες. Οι τιμές πετρελαίου ήδη διολίσθησαν αυτή την εβδομάδα μόνο λόγω του ενδεχόμενου επίτευξης συμφωνίας.
«Μία συμφωνία θα οδηγούσε στην επιστροφή ενός μεγάλου όγκου ιρανικού πετρελαίου στην αγορά, το οποίο θα πίεζε προς τα κάτω τις τιμές», δήλωσε ο Rome, αναφερόμενος στα περίπου 1 εκατ. βαρέλια πετρελαίου την ημέρα που ενδέχεται να φτάσουν στην αγορά λίγους μήνες μετά την επίτευξη συμφωνίας. Ωστόσο, ο Rome δεν πιστεύει ότι «οι ανησυχίες σχετικά με την τιμή του πετρελαίου θα υποχρεώσουν την κυβέρνηση Μπάιντεν να κάνει περαιτέρω συμβιβασμούς».
Και τι θα συμβεί τώρα; «Όσο το Ιράν συνεχίζει να δείχνει ενδιαφέρον, υπάρχουν μικρές πιθανότητες η Δύση να πατήσει πόδι και να διακόψει τις συνομιλίες», εκτιμά ο Rome.
moneyreview.gr με πληροφορίες από GZERO
Διαβάστε επίσης:
Ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα: «Ένα τελικό κείμενο» κατέθεσε η ΕΕ
Ιράν: Ανταποκρίθηκε σε πρόταση της Ε.Ε. για τη διάσωση της πυρηνικής συμφωνίας
Ολοκληρώθηκαν οι έμμεσες συνομιλίες Ιράν – ΗΠΑ για την πυρηνική συμφωνία
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
