Ρ. Σκιντέλκσι στο MR: Καθολικό βασικό εισόδημα και δημοσιονομική ένωση για τη μετά Covid εποχή
Η συμβουλή του στην Ελλάδα: Πιέστε για αλλαγές στην Ευρωζώνη
Το δίχτυ ασφαλείας που άπλωσαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για τις θέσεις εργασίας ήταν στη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο οι μεγάλες προκλήσεις για την αγορά εργασίας θα έρθουν όταν τα μέτρα στήριξης αποσυρθούν. «Το φάρμακο δεν είναι να τερματίσουμε τη στήριξη με το που θα ανοίξει και πάλι η οικονομία, αλλά να διατηρήσουμε τα προγράμματα δανείων προς ιδιωτικές επιχειρήσεις και να διοχετεύσουμε τα υπόλοιπα χρήματα της στήριξης σε επενδύσεις» τονίζει σε συνέντευξή του στο MoneyReview o Λόρδος Ρόμπερτ Σκιντέλσκι.
Μιλήσαμε μαζί του με αφορμή τη συμμετοχή του στο 6ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα πραγματοποιηθεί 10 με 15 Μαΐου. Θα μιλήσει σε πάνελ του Πανεπιστημίου IHEID-Graduate Institute Geneva και Albert Hirschman Centre on Democracy, με την συμμετοχή των Shalini Randeria και Μαρίλη Μέξη, για το μέλλον της εργασίας. Όπως επισημαίνει έχει έρθει η ώρα να σκεφτούμε σοβαρά το καθολικό βασικό εισόδημα. Αναφερόμενος δε στην Ευρωζώνη εκφράζει την άποψη πως πρέπει να υπάρξει πίεση από την Ελλάδα και τις άλλες χώρες του Νότου για πραγματική δημοσιονομική ένωση.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας μέτρα όπως οι αναστολές συμβάσεων προστάτευσαν τις θέσεις εργασίας. Πιστεύετε ότι ήταν στη σωστή κατεύθυνση;
Ναι, η εναλλακτική θα ήταν να βάλουμε έως και 10 εκατομμύρια ανθρώπους στη Βρετανία, για παράδειγμα, σε επίδομα ανεργίας. Αλλά δεν ήταν «άνεργοι»: ήταν άνθρωποι που δεν ήταν δυνατό να εργαστούν. Μπορεί κανείς να σκεφτεί την αναστολή εργασίας ως πληρωμένη άδεια. Η διατήρηση της δύναμης των δαπανών κοντά στα προ κρίσης Covid-19 επίπεδα ήταν καθοριστικής σημασίας στο να αποτραπεί το κλείσιμο επιχειρήσεων.
Πολλοί όμως φοβούνται ένα κύμα χρεοκοπιών και ένα άλμα στην ανεργία όταν αρθούν τα μέτρα στήριξης. Μοιράζεστε αυτόν τον φόβο; Τι θα μπορούσε να γίνει για να αποατραπεί ένα τέτοιο ζοφερό σενάριο;
Ναι, βεβαίως αυτό είναι μία πιθανότητα: οι περισσότεροι προβλέψεις κάνουν λόγο για μία μεγάλη αύξηση της ανεργίας φέτος, καθώς η οικονομία θα ανοίγει και τα μέτρα στήριξης (που έχουν φτάσει σχεδόν στα 500 δις. στερλίνες από τον Μάρτιο του 2020 θα αποσύρονται. Η απόσυρση θα φέρει στο φως τις επιχειρήσεις – ζόμπι, οι οποίες χωρίς τη στήριξη θα είχαν αναγκαστεί να κλείσουν. Το φάρμακο δεν είναι να τερματίσουμε τη στήριξη με το που θα ανοίξει και πάλι η οικονομία, αλλά να διατηρήσουμε τα προγράμματα δανείων προς ιδιωτικές επιχειρήσεις και να διοχετεύσουμε τα υπόλοιπα χρήματα της στήριξης σε επενδύσεις.
Η πανδημία έχει φέρει δραστικές αλλαγές στις ζωές μας, όπως η αύξηση της εξ αποστάσεως εργασίας. Πιστεύετε ότι αυτή η αλλαγή ήρθε για να μείνει; Τι σημαίνει για τα δικαιώματα των εργαζομένων;
Πιθανότατα η πανδημία θα ενισχύσει την τάση προς την τηλεργασία και τις on line υπηρεσίες, κάτι που συνέβαινε και πριν. Θα μου έκανε εντύπωση πάντως να δω μία μεγάλη στροφή προς τον online δραστηριότητα ως αποτέλεσμα της Covid-19. Πολλοί περισσότεροι χώροι θα είναι διαθέσιμοι για off line δραστηριότητες. Μεγάλοι, άδειοι χώροι, θα χρησιμοποιηθούν για τις τέχνες, την ψυχαγωγία, την εκπαίδευση, τον αθλητισμό. Η όποια γενική τάση προς την on line εργασία πάντως θα επεκτείνει τη χρήση των ατομικών συμβάσεων και κατά συνέπεια θα οδηγήσει σε λιγότερα δικαιώματα για τους εργαζομένους.
Η πανδημία δεν είναι η μόνη ή η μεγαλύτερη πρόκληση για την αγορά εργασίας. Η αυτοματοποίηση επίσης φέρνει δραστικές αλλαγές. Τι πρέπει να γίνει για να περιοριστούν οι κίνδυνοι και να αξιοποιηθούν ευκαιρίες;
Στην πραγματικότητα η αυτοματοποίηση έχει προχωρήσει λιγότερο από ό,τι θα περίμενε κανείς. Στη Βρετανία για παράδειγμα υπάρχουν λιγότερα από 10 ρομπότ ανά χίλιους εργαζομένους. Ο μεγάλος κίνδυνος από την αυτοματοποίηση είναι η κατάργηση ορισμένων θέσεων, αν και σε πολλές περιπτώσεις τα ρομπότ θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά αντί να αντικαταστήσουν τους εργαζομένους. Προφανώς χρειαζόμαστε προγράμματα επανακατάρτισης για να βοηθήσουμε τους εργαζομένους στον «αγώνα τους με τις μηχανές» (Bryniolfson, Makafee). Αλλά οι πιο σημαντικές προϋποθέσεις είναι α) κοινωνικός έλεγχος επί της ταχύτητας και του είδους της αυτοματοποίησης, β) πολιτικές που θα διασφαλίζουν τη σταθερή μείωση στην εργασιακή εβδομάδα χωρίς απώλεια εισοδήματος. Το καθολικό βασικό εισόδημα είναι ένας τρόπος να το κάνουμε αυτό.
ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα και άλλοι οργανισμοί δεν προσδιορίζουν πλέον τη δημοσιονομική πειθαρχία ως κορυφαία προτεραιότητα. Υπογραμμίζουν την ανάγκη για επενδύσεις που διασφαλίζουν βιώσιμη ανάπτυξη. Πού πιστεύετε ότι πρέπει να εστιάσουν οι οικονομίες; Ποια είναι η συμβουλή σας για την Ελλάδα;
Είναι σωστό να δίνεται έμφαση στις δημόσιες επενδύσεις. Ο Κέινς κάποτε είπε «φροντίστε την αντιμετώπιση της ανεργίας και ο προϋπολογισμός θα φροντίσει ο ίδιος τον εαυτό του». Δεν υπάρχει αξία στο να ισοσκελίσεις τον προϋπολογισμό απλά για να το κάνεις. Η πρωταρχική λειτουργία του προϋπολογισμού είναι να εξισορροπεί την οικονομία. Το να έχεις δημοσιονομικό έλλειμμα όταν ο ιδιωτικός τομέας έχει πλεόνασμα αποταμιεύσεων είναι σωστό και κατάλληλο και το αντίστροφο επίσης.
Κάθε φορά που έχεις μία ανισορροπία ανάμεσα σε πιστωτή και οφειλέτη, το ερώτημα που εγείρεται είναι πώς θα μοιραστεί η ευθύνη της εξισορρόπησης ανάμεσα στους δύο. Η Ελλάδα είναι εν μέρει υπεύθυνη των δικών της προβλημάτων, αλλά είναι κυρίως θύμα θεσμικών ελλειμμάτων στην Ε.Ε., όπως η απουσία πιστωτή τελευταίου καταφυγίου, εγγυημένων βραχυπρόθεσμων δανείων μέσω ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου και η απουσία μηχανισμού δημοσιονομικών μεταβιβάσεων. Αυτό σημαίνει ότι η θεσμική συγκρότηση της Ε.Ε. κάνει διακρίσεις κατά των χωρών- οφειλετών, των οποίων οι γραμμές χρηματοδότησης και οι ξένες επενδύσεις στερεύουν με το που θα αρχίσουν τα προβλήματα. Η συμβουλή μου στην Ελλάδα είναι να πιέσει δυνατά και αδιάκοπα με τις άλλες μεσογειακές χώρες για μεταρρύθμιση της Νομισματικής Ένωση. Η Ελλάδα δεν μπορεί να βρει τη σωτηρία μόνη.
*Πρόσφατο podcast των R. Skidel
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
