Επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση επιχείρησης – καταναλωτή στη μετά-Covid εποχή. Ο ρόλος των νομικών συμβούλων.
Οι συνθήκες που επέβαλε η πανδημία επιτάχυναν σημαντικά την υλοποίηση τεχνολογιών και επιχειρηματικών μοντέλων, που, σε μεγάλο βαθμό, έχουν ως κοινό στοιχείο την προσφορά από απόσταση απολύτως προσωποποιημένης εμπειρίας και υπηρεσίας προς τους καταναλωτές (automated credit-scoring, virtual try-on, κλπ.).
Η εμπειρία μάς έχει δείξει ότι οι υπηρεσίες νέων τεχνολογιών θα πρέπει, ήδη από τον σχεδιασμό τους (by design) να λαμβάνουν υπόψη το νομικό πλαίσιο, ώστε να μη χρειάζεται να πρέπει να εφαρμόσουμε το νομικό πλαίσιο πάνω σε ήδη υλοποιημένες λύσεις, με αποτελέσματα που συχνά απέχουν από το να είναι σε πλήρη νομική συμμόρφωση.
Η νομική προσέγγιση, πέραν του ότι πρέπει να είναι τυπικά ορθή, οφείλει να εξυπηρετεί τη λειτουργικότητά της υπηρεσίας και να συμβάλλει στην ελκυστικότητα της.
Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί ότι προκειμένου να λάβουμε την ηλεκτρονική συγκατάθεσή του καταναλωτή για κάποια online υπηρεσία, ο καταναλωτής θα πρέπει προηγουμένως να ενημερωθεί για μια σειρά από πληροφορίες. Αυτή η ενημέρωση οφείλει, όχι μόνο να έχει το τυπικό περιεχόμενο που προβλέπει ο νόμος, αλλά, επιπροσθέτως, να είναι ελκυστικά διατυπωμένη και τοποθετημένη (embedded) στο online περιβάλλον, ώστε, αφενός μεν, να επιτελεί ουσιαστικά τον ενημερωτικό σκοπό της, αφετέρου δε, να μην αποτρέπει τον καταναλωτή από το να χρησιμοποιήσει την υπηρεσία και να μην αλλοιώνει την ευρύτερη online εμπειρία του.
Είναι, βεβαίως, αρκετά συχνές και οι περιπτώσεις που το νομικό πλαίσιο δε ρυθμίζει με σαφήνεια νέες τεχνολογίες (π.χ. η σύγκρουση του Κ.Ο.Κ. με τεχνολογίες, όπως lane departure prevention και self-parking, που τείνουν να γίνουν industry standards). Ήδη έχει αρχίσει η συζήτηση για metaverse και νέα περιβάλλοντα αλληλεπίδρασης με τον καταναλωτή, τα οποία θέτουν σημαντικά ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων, ασφάλειας πληροφοριών, προστασίας διανοητικής ιδιοκτησίας, διάθεσης και αγοράς virtual goods, χρήσης cryptocurrencies, κλπ.
Μέσα σε αυτό το νομικό περιβάλλον, οι οργανισμοί στον κλάδο της τεχνολογίας χρειάζονται από τους νομικούς συμβούλους τους εξειδικευμένη νομική και τεχνική γνώση, καθώς και φαντασία και δημιουργική σκέψη.
Το νέο πλαίσιο έχει καταστήσει απαραίτητη την ανάγκη για ρυθμιστικές αρχές και policy makers με πραγματιστική προσέγγιση, οι οποίοι είναι σε ετοιμότητα να ρυθμίσουν, ή να απέχουν από τη ρύθμιση, καινοτόμων ιδεών και τεχνολογιών, συμβάλλοντας στην εξισορρόπηση των συμφερόντων, τόσο των καταναλωτών, ως αδύναμων μερών, όσο και των οργανισμών που καινοτομούν.
Πολύ πρόσφατα, κατατέθηκε στη Βουλή σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης με τίτλο «Αναδυόμενες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, ενίσχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης». Ιδίως σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη τεχνολογική πραγματικότητα, η εισαγωγή σε κανονιστικά κείμενα ορισμών επί τάχιστα εξελισσόμενων τεχνολογιών (blockchain, distributed ledger technology, IοΤ) ενέχει πάντα τον κίνδυνο η νέα ρύθμιση να καταστεί πολύ σύντομα ανεπίκαιρη και αδικαιολόγητα περιοριστική για τις τεχνολογίες του άμεσου μέλλοντος. Επίσης, την ίδια στιγμή που σε εθνικό επίπεδο επιχειρείται η αναλυτική ρύθμιση συστημάτων και εφαρμογών AI, παράλληλα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, βρισκόμαστε ήδη πολύ κοντά στην υιοθέτηση του AI Act, ενός Ευρωπαϊκού Κανονισμού, ο οποίος θεσπίζει ένα ενιαίο, ευρωπαϊκό, νομικό πλαίσιο για την ανάπτυξη, εμπορία και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (AI). To AI Act θα έχει άμεση κανονιστική ισχύ και στην Ελλάδα και αναμένεται να αξιολογηθεί, αν και σε ποιο βαθμό οι ρυθμίσεις του εθνικού νόμου και οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές θα αλληλεπικαλύπτονται ή θα συγκρούονται και την πρακτική επίδραση που αυτό θα έχει στους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη εφαρμογών AI, όπως επίσης και σε αυτούς, σε κάθε κλάδο της οικονομίας, που χρησιμοποιούν τις τεχνολογίες αυτές.
*του Θοδωρή Κωνσταντακόπουλου, head TMT & Data, Zepos & Yannopoulos
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
