Barry Eichengreen στο «MR»: Χάνει έδαφος η ανάκαμψη V – Τουρισμός το 2022, με λίγη τύχη

Παρά τα εμβόλια και τις υψηλές αποταμιεύσεις, δεν θα έχουμε σύντομα την υπερβάλλουσα ζήτηση και άρα κατανάλωση που θα οδηγήσει σε δυναμική ανάκαμψη την παγκόσμια οικονομία. Την εκτίμηση αυτή διατυπώνει στο «MR» ο διακεκριμένος οικονομολόγος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Barry Eichengreen. Εξάλλου, συγκρατημένες είναι οι προσδοκίες του για το comeback του τουρισμού πριν από το 2022. Στα καλά νέα, για την επομένη της πανδημίας, οι ανεπτυγμένες οικονομίες με τις κεντρικές τους τράπεζες θα είναι σε θέση να αποτρέψουν μια νέα κρίση -χρέους- μετά την κρίση, σε μια διεθνή αγορά όπου κάθε τεχνολογία θα κρύβει και μια ευκαιρία. Στον αντίποδα, προβλέπει ισχυρότερο δολάριο που θα επιφέρει πλήγμα σε πολλές από τις αναδυόμενες αγορές.

Σε συζήτηση που είχαμε ακριβώς πριν από 12 μήνες, είχατε προβλέψει αργή ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, στο σχήμα της Nike. Πώς βλέπετε τα πράγματα σήμερα;

Η επικρατούσα άποψη έχει κινηθεί προς την κατεύθυνση ότι θα πρέπει να αναμένουμε μια πιο έντονη ανάκαμψη, σε σχήμα V, τώρα που έχουμε εμβόλια και υψηλές αποταμιεύσεις. Προσωπικά είμαι πιο επιφυλακτικός. Είναι ακόμη αβέβαιο αν τα εμβόλια θα αντιμετωπίσουν μελλοντικές μεταλλάξεις και θα αποτρέψουν ένα «τέταρτο κύμα» και μεγάλα τμήματα του αναπτυσσόμενου κόσμου θα παραμείνουν μη εμβολιασμένα για κάποιο χρονικό διάστημα. Θα μπορέσουν οι Ευρωπαίοι να ταξιδέψουν ξανά σε άλλες ηπείρους το 2022; Το 2023; Όσον αφορά τις αποταμιεύσεις, πολλές από αυτές βρίσκονται στα χέρια σχετικά εύπορων, που δεν πρόκειται να τις σπαταλήσουν σε φανταχτερά γεύματα μόλις ανοίξουν ξανά τα εστιατόρια. Την ίδια ώρα, σε πολλούς εργαζόμενους η πανδημία έχει υπενθυμίσει την ανεπάρκεια των προληπτικών τους αποταμιεύσεων, κι έτσι πιθανότατα θα είναι πιο προσεκτικοί στις δαπάνες τους. Επομένως, δεν είναι καθόλου σαφές ότι θα έχουμε την υπερβάλλουσα, καθοδηγούμενη από τη ζήτηση, ανάκαμψη σε σχήμα V, την οποία όλοι προβλέπουν.

Η Ευρώπη τα έκανε θάλασσα με τα εμβόλια. Δύσκολα θα σώσει τα ταξίδια το 2021.

Ανησυχείτε για νέα κρίση μετά την κρίση της πανδημίας; Αναφέρομαι στο ρίσκο για αύξηση των πτωχεύσεων και της ανεργίας μετά την απόσυρση των εθνικών μέτρων στήριξης αλλά και στο ρίσκο για την εκδήλωση εκτεταμένων κρίσεων χρέους.

Νομίζω ότι οι ανεπτυγμένες χώρες – ειδικά εκείνες με τις δικές τους κεντρικές τράπεζες – μπορούν να διαχειριστούν το βαρύτερο απόθεμα χρέους τους. Τα επιτόκια είναι χαμηλά και θα παραμείνουν χαμηλότερα από τα ποσοστά της οικονομικής ανάπτυξης στο μέλλον. Στο σενάριο όπου τα επιτόκια θα αυξηθούν πολύ γρήγορα, ορισμένες προηγμένες χώρες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν προβλήματα. Όμως η απότομη αύξηση των επιτοκίων δεν είναι το βασικό σενάριο, διότι, παραμένοντας συνεπής με την προηγούμενη απάντησή μου, αναμένω ότι η ανάκαμψη θα είναι ίσως λίγο πιο αργή απ’ ό,τι προβλέπει η επικρατούσα άποψη. Οι αναδυόμενες και οι μεθοριακές αγορές θα αντιμετωπίσουν σημαντικά προβλήματα. Όχι όλες, αλλά πολλές από αυτές. Κατά τη γνώμη μου, αυτό που έχουν κάνει μέχρι τώρα το ΔΝΤ και η G20 για να τις βοηθήσουν με τα υψηλά χρέη τους δεν είναι κάτι άλλο από το «κλωτσάω το τενεκεδάκι μπροστά».

Οι ανεπτυγμένες οικονομίες θα έχουν μια καλύτερη επόμενη μέρα, σε αντίθεση με πολλές από τις αναδυόμενες.

Στην Ευρώπη οι εμβολιασμοί κινούνται σαφώς πιο αργά απ’ ό,τι στις ΗΠΑ. Σας προβληματίζει το ενδεχόμενο να προκληθούν περαιτέρω επιπλοκές αν δεν συγχρονιστεί η ανάκαμψη σε Ευρώπη και ΗΠΑ;

Η ισχυρότερη ανάκαμψη στις ΗΠΑ σε σύγκριση με την Ευρώπη θα σημαίνει ισχυρότερο δολάριο. Και, για να συνεχίσουμε από το προηγούμενο θέμα, ένα ισχυρότερο δολάριο θα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για τις αναδυόμενες αγορές με χρέη σε δολάρια.

Πώς επιδρά στις εξελίξεις η αλλαγή της «προεδρικής φρουράς» στις ΗΠΑ; Εμείς που ζούμε στην Ευρώπη, τι να περιμένουμε ως side effect από την ατζέντα του Τζο Μπάιντεν; Μιλώντας πάντα για το πεδίο της οικονομίας.

Η ατζέντα του Μπάιντεν θα οδηγήσει σε μια πολύ ισχυρότερη τροφοδοτούμενη από δημόσιες δαπάνες ανάκαμψη απ’ ό, τι θα είχαμε στις ΗΠΑ σε διαφορετική περίπτωση. (Μπορώ να το πιστεύω αυτό και συγχρόνως να παραμένω πιο απαισιόδοξος από την επικρατούσα άποψη – καμία αντίφαση εδώ). Αυτό θα σημαίνει ένα ισχυρότερο δολάριο, για να συνεχίσουμε από το προηγούμενο θέμα. Και αυτό με τη σειρά του θα σημαίνει προβλήματα σε αναδυόμενες αγορές. Δεν προβλέπω απαραίτητα μια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση στην Τουρκία, αλλά δεν μπορώ παρά να παρατηρήσω ότι η Τουρκία βρίσκεται εξαιρετικά κοντά στην Ευρώπη (και ειδικά στην Ελλάδα). Δεν ξέρω αν η Τουρκία θα βιώσει μια δεύτερη κρίση. Ξέρω όμως σίγουρα ότι η Τουρκία βρίσκεται εξαιρετικά κοντά στην Ελλάδα.

Δεν ξέρω αν η Τουρκία θα βιώσει μια δεύτερη κρίση. Ξέρω όμως σίγουρα ότι η Τουρκία βρίσκεται εξαιρετικά κοντά στην Ελλάδα.

Βλέπετε ανάκαμψη του τουρισμού σε εύλογο χρονικό διάστημα;

Βλέπω εσωτερικό τουρισμό. Ίσως τουρισμό εντός της Ευρώπης αν η ΕΕ μπορεί να συμφωνήσει σε ένα σύστημα διαβατηρίων εμβολίων. Αυτό βεβαίως είναι ένα μεγάλο «αν». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα έκανε θάλασσα με τα εμβόλια. Αυτό δεν μου επιτρέπει να είμαι αισιόδοξος ότι είναι ικανή να εφεύρει μια αποτελεσματική διαδικασία διαβατηρίων εμβολίων. Διηπειρωτικό τουρισμό (Αμερικανοί που επισκέπτονται την Ευρώπη, Ευρωπαίοι που επισκέπτονται τις ΗΠΑ) βλέπω ίσως το 2022, αν είμαστε τυχεροί. Είναι αυτό ένα «εύλογο χρονικό διάστημα»;

Όπου τεχνολογία και ευκαιρία, την επομένη της πανδημίας.

Ίσως και να είναι, τηρουμένων των αναλογιών που έχουμε μπροστά μας. Κλείνοντας, σε ποιους τομείς της οικονομίας και σε ποιες αγορές διακρίνετε τις μεγαλύτερες ευκαιρίες την επόμενη μέρα της πανδημίας;

Ξεκάθαρα, η πανδημία έχει επιταχύνει τις εξελίξεις στην τεχνολογία (ψηφιακές επικοινωνίες, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική). Έχει αποδιοργανώσει τη δική μου αγορά (εκπαίδευση), στην οποία πιστεύω ότι θα πρέπει να υιοθετήσω κάποια νέα, διαφορετικά μοντέλα διδασκαλίας. Η τηλεϊατρική, για να πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα, είναι εδώ για να μείνει.

*Ο καθηγητής Eichengreen θα συμμετέχει ως ομιλητής στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα πραγματοποιηθεί στις 10-15 Μαΐου.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News