Προστασία α΄ κατοικίας: Αναλυτικά οι όροι και τα κριτήρια
Την αναστολή των πλειστηριασμών και κατασχέσεων που αφορούν την πρώτη κατοικία όσων επλήγησαν από την πανδημία έως τα τέλη Μαΐου προβλέπει διάταξη του υπουργείου Δικαιοσύνης που συμπεριλήφθηκε στο πολυνομοσχέδιο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στη διάταξη «σε φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν εμπράγματο δικαίωμα, αποκλειστικής ή κατ` ιδανικό μερίδιο, πλήρους ή ψιλής κυριότητας ή επικαρπίας σε ακίνητο, το οποίο αποτελεί την κύρια κατοικία τους και βρίσκεται στην Ελλάδα και χαρακτηρίζονται ως πληγέντες αναστέλλεται έως την 31η.5.2021, η διενέργεια: (α) κατάσχεσης, (β) πλειστηριασμού, και (γ) αναγκαστικής εκτέλεσης για την παράδοση ή απόδοση ακινήτου με βάση την περίληψη κατακυρωτικής έκθεσης κατά το άρθρο 943 και την παρ. 2 του άρθρου 1005 ΚΠολΔ, επί της κύριας κατοικίας των ανωτέρω φυσικών προσώπων».
Ποιοι δικαιούνται προστασία
Επιλέξιμα είναι φυσικά πρόσωπα, που έχουν, είτε τα ίδια, είτε ο/η σύζυγος, ή εξαρτώμενο μέλος αποδεδειγμένα πληγεί και για τον λόγο αυτό ενταχθεί στα έκτακτα μέτρα που έχουν ληφθεί για την προστασία της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19. Eιδικότερα πληγέντες θεωρούνται:
α) εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, στους οποίους παρασχέθηκε οικονομική ενίσχυση, σύμφωνα με σχετικές κανονιστικές πράξεις, ή των οποίων ο μέσος μικτός μηνιαίος μισθός, αφαιρουμένων πρόσθετων ή άλλων έκτακτων αποδοχών των μηνών Μαρτίου και Απριλίου του 2020, παρουσίασε μείωση, σε σχέση με τον αντίστοιχο των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου του 2020, σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα:
αα) για ποσά έως χίλια (1.000) ευρώ, μείωση ίση ή μεγαλύτερη του δέκα τοις εκατό (10%),
αβ) για ποσά από χίλια και ένα λεπτό (1.000,01) του ευρώ και μέχρι δύο χιλιάδες (2.000) ευρώ, μείωση ίση ή μεγαλύτερη του είκοσι τοις εκατό (20%),
αγ) για ποσά μεγαλύτερα των δύο χιλιάδων (2.000) ευρώ, μείωση ίση ή μεγαλύτερη του τριάντα τοις εκατό (30%), όπως οι αποδοχές των υποπερ. αα’ ως αγ’ δηλώνονται στους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης από τον εργοδότη.
β) ελεύθεροι επαγγελματίες ή φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, στους οποίους παρασχέθηκε οικονομική ενίσχυση, σύμφωνα με σχετικές κανονιστικές πράξεις, ή των οποίων τα έσοδα του δευτέρου τριμήνου του 2020 παρουσίασαν μείωση ίση ή μεγαλύτερη του είκοσι τοις εκατό (20%), σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του έτους 2019, όπως αυτό προκύπτει από τις περιοδικές δηλώσεις Φ.Π.Α.
γ) άνεργοι ή μακροχρόνια άνεργοι, στους οποίους παρασχέθηκε οικονομική ενίσχυση, σύμφωνα με σχετικές κανονιστικές πράξεις.
δ) φυσικά πρόσωπα, ιδιοκτήτες ακινήτων, οι οποίοι έλαβαν μειωμένο μίσθωμα, σύμφωνα με σχετικές κανονιστικές πράξεις.
ε) εταίροι προσωπικών ή κεφαλαιουχικών εταιριών, των οποίων η λειτουργία έχει ανασταλεί υποχρεωτικά ή έχουν λάβει ενίσχυση, σύμφωνα με σχετικές κανονιστικές πράξεις, και σύμφωνα με τα τηρούμενα στοιχεία της Φορολογικής Διοίκησης.
στ) φυσικά πρόσωπα που έλαβαν ενίσχυση με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής ή τον Μηχανισμό «Συνεργασία», σύμφωνα με σχετικές κανονιστικές πράξεις, και οι οποίοι αποδεδειγμένα έχουν παρουσιάσει μείωση εισοδημάτων λόγω των συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19.
Πρόσθετα κριτήρια επιλεξιμότητας
4. Πέραν των προϋποθέσεων της παρ. 3, ο αιτών πρέπει σωρευτικά να πληροί και τα ακόλουθα πρόσθετα κριτήρια επιλεξιμότητας:
α) Η αξία της κύριας κατοικίας σύμφωνα με την παρ. 5 να μην υπερβαίνει τις διακόσιες πενήντα χιλιάδες (250.000) ευρώ.
β) Το οικογενειακό εισόδημα του φυσικού προσώπου, κατά το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχει δυνατότητα υποβολής φορολογικής δήλωσης, να μην υπερβαίνει τις δεκαεπτά χιλιάδες (17.000) ευρώ. Το ποσό του προηγούμενου εδαφίου προσαυξάνεται κατά δεκατρείς χιλιάδες (13.000) ευρώ για τον ή την σύζυγο ή συμβίο ή συμβία και κατά πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ για κάθε εξαρτώμενο μέλος και μέχρι τρία (3) εξαρτώμενα μέλη.
γ) Οι καταθέσεις και τα επενδυτικά προϊόντα του φυσικού προσώπου, του/της συζύγου ή συμβίου ή συμβίας του και των εξαρτώμενων μελών στην ημεδαπή ή την αλλοδαπή, να έχουν συνολική αξία που δεν υπερβαίνει τις είκοσι πέντε χιλιάδες (25.000) ευρώ.
δ) Το σύνολο του ανεξόφλητου κεφαλαίου της οφειλής για την οποία επισπεύδεται αναγκαστική εκτέλεση, στο οποίο συνυπολογίζονται λογιστικοποιημένοι από τους πιστωτές τόκοι, να μην υπερβαίνει τις διακόσιες πενήντα χιλιάδες (250.000) ευρώ. Αν η οφειλή έχει συνομολογηθεί σε άλλο, πλην του ευρώ, νόμισμα, για τον καθορισμό του μέγιστου ορίου του προηγούμενου εδαφίου, λαμβάνεται υπόψη η ισοτιμία του αλλοδαπού νομίσματος με το ευρώ κατά την τελευταία εργάσιμη ημέρα του προηγούμενου μήνα από την έναρξη της αναστολής.
ε) Η ακίνητη περιουσία του αιτούντος, του ή της συζύγου ή συμβίου ή συμβίας και των εξαρτώμενων μελών, συμπεριλαμβανομένης της κύριας κατοικίας, να έχει συνολική αξία που δεν υπερβαίνει τις πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) ευρώ.
στ) Τα μεταφορικά μέσα του αιτούντος, που αποκτήθηκαν εντός της τελευταίας τριετίας για ιδιωτική χρήση, να έχουν συνολική αξία που δεν υπερβαίνει τις ογδόντα χιλιάδες (80.000) ευρώ.
5. Για να κριθεί η επιλεξιμότητα του φυσικού προσώπου, ως αξία του ακινήτου που αποτελεί την κύρια κατοικία, καθώς και ως αξία της λοιπής περιουσίας, λαμβάνεται υπόψη η φορολογητέα αξία για τον υπολογισμό του συμπληρωματικού ενιαίου φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.), σύμφωνα με τον ν. 4223/2013 (Α` 287), όπως αυτή προκύπτει από την τελευταία πράξη προσδιορισμού φόρου. Αν το φυσικό πρόσωπο έχει κατ` ιδανικό μερίδιο πλήρη ή ψιλή κυριότητα ή επικαρπία στην κύρια κατοικία του, κρίσιμη για την επιλεξιμότητά του είναι η αξία της πλήρους και αποκλειστικής κυριότητας.
6. Στα φυσικά πρόσωπα που εμπίπτουν στην αναστολή του παρόντος, η πλήρωση των κριτηρίων πιστοποιείται δυνάμει σχετικής βεβαίωσης πληγέντος, η οποία χορηγείται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας ηλεκτρονικής υποβολής και διαχείρισης αιτήσεων που αναπτύσσεται από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης (Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ.), σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.). Στην πλατφόρμα παρέχεται πρόσβαση μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr-ΕΨΠ). Για την είσοδο στην πλατφόρμα απαιτείται η αυθεντικοποίηση του φυσικού προσώπου – χρήστη με τη χρήση των κωδικών – διαπιστευτηρίων της Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ. (taxisnet).
Η υποβολή της αίτησης συνεπάγεται άδεια του φυσικού προσώπου – δικαιούχου προς τους χρηματοδοτικούς φορείς και το Δημόσιο για πρόσβαση, επεξεργασία και διασταύρωση των δεδομένων που περιλαμβάνονται στην αίτηση, καθώς και άλλων δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή των χρηματοδοτικών φορέων, για τους σκοπούς του παρόντος. Επίσης συνεπάγεται αυτοδίκαια την άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων του άρθρου 1 του ν.δ. 1059/1971 (Α` 270) και του φορολογικού απορρήτου του άρθρου 17 του ν.4174/2013 (Α’ 170) για τον αιτούντα, τον/τη σύζυγο και τα εξαρτώμενα μέλη, προκειμένου να πραγματοποιηθεί ο έλεγχος της πλήρωσης των κριτηρίων επιλεξιμότητας. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης καθορίζονται η διαδικασία υποβολής της αίτησης, καθώς και κάθε άλλο ειδικότερο ζήτημα για την εφαρμογή του παρόντος.
7. Σε φυσικά πρόσωπα που είχαν υποβάλλει αίτηση στο πλαίσιο των άρθρων 71 έως 83 του ν. 4714/2020 (Α’ 148) και είχαν κριθεί επιλέξιμα, η βεβαίωση της παρ. 6 εκδίδεται άμεσα από την ψηφιακή πλατφόρμα.
8. Σε περίπτωση επικείμενου πλειστηριασμού και προκειμένου να εφαρμοστεί η αναστολή της παρ. 1, η βεβαίωση της παρ. 6 πρέπει να κοινοποιηθεί από το φυσικό πρόσωπο προς τον επισπεύδοντα δανειστή το αργότερο την δέκατη πέμπτη (15η) ημέρα προ της ημερομηνίας διενέργειας του πλειστηριασμού. Σε κάθε περίπτωση, η προαναφερόμενη βεβαίωση γνωστοποιείται στα όργανα της εκτέλεσης βάσει του άρθρου 939 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
9. Οι ρυθμίσεις του παρόντος, αναφορικά με το επιτρεπτό και τις προϋποθέσεις των πράξεων εκτέλεσης, είναι ειδικότερες σε σχέση με τις παρ. 11, 12 και 13 του άρθρου 76. Οι πλειστηριασμοί που ματαιώνονται δυνάμει του παρόντος άρθρου θεωρείται ότι δεν διενεργήθηκαν και συνεχίζονται κατά τις γενικές διατάξεις.
Συγκριτικά παραδείγματα μεταξύ του παλιού και του νέου νόμου για τη «δεύτερη ευκαιρία»
Όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, η προστασία της πρώτης κατοικίας των νοικοκυριών που πλήττονται από τις συνέπειες της πανδημίας αποτελεί πρώτο στόχο του νέου νόμου για τη «δεύτερη ευκαιρία». Με τις νέες διατάξεις, σημειώνουν, ματαιώνονται οι πλειστηριασμοί ως τις 13 Μαΐου 2021, ενώ ως τις 31 Μαΐου 2021, προστατεύεται πλήρως η πρώτη κατοικία όσων επλήγησαν από την πανδημία. Για τα ευάλωτα νοικοκυριά, συνεχίζουν να αναστέλλονται ως 31 Μαΐου 2021 όλες οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης.
Οι ίδιες πηγές υπενθυμίζουν ότι από την 1η Ιουνίου 2021 νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις μπορούν να διευθετήσουν όλες τις οφειλές τους προς τράπεζες, διαχειριστές δανείων, Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει ο νέος Νόμος «Ρύθμιση οφειλών και παροχή 2ης ευκαιρίας» (ν.4738/2020), με τους εξής δύο τρόπους:
1. Μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών, υποβάλλοντας αίτηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Ειδικά για την αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, δίνεται η δυνατότητα ρύθμισης σε έως και 240 δόσεις. Επιπρόσθετα, στις περιπτώσεις των ευάλωτων νοικοκυριών, παρέχεται κρατική επιδότηση της δόσης του δανείου της Α΄ κατοικίας για 5 έτη.
2. Μέσω της διαδικασίας διαγραφής όλων των οφειλών, υποβάλλοντας αίτηση στο δικαστήριο, με σκοπό να λάβουν τη 2η ευκαιρία, αφού θα έχει προηγηθεί, με συγκεκριμένους τρόπους που προβλέπονται στο νόμο, η απαλλαγή τους από όλα τα χρέη.
Οι κυβερνητικές πηγές φέρνουν συγκεκριμένα παραδείγματα οφειλετών, κάνοντας σύγκριση μεταξύ του παλιού και του νέου νόμου για τη «δεύτερη ευκαιρία»:
*1. Οφειλέτης με εισόδημα 5 χιλ. ευρώ μηνιαίως και 2 σπίτια (α’ κατοικία και εξοχική κατοικία) αξίας πάνω από 1 εκατ. ευρώ:*
α. Με το παλιό καθεστώς, υπέβαλε αίτηση στο Νόμο Κατσέλη το 2018 και έλαβε δικάσιμο ημερομηνία για το 2032. Μέχρι τότε πληρώνει μόνο 50 ευρώ το μήνα στις τράπεζες. Όταν φτάσει η ώρα της δίκης, τότε παραιτείται 1 ημέρα πριν το δικαστήριο και αιτείται στην τράπεζα να ρυθμίσει τα χρέη του. Άρα προστάτεψε ολόκληρη την περιουσία του, πληρώνοντας αμελητέα ποσά (συγκριτικά με την ικανότητα αποπληρωμής του) για μεγάλο χρονικό διάστημα.
β. Με το νέο Νόμο για τη 2η ευκαιρία θα καλούταν εντός 2 μηνών (το αργότερο) να πληρώσει, αλλιώς θα χάσει την περιουσία του. Είναι εφικτή η ρύθμιση σε βραχυχρόνιο ορίζοντα.
*2. Μακροχρόνια άνεργος με μοναδικό εισόδημα το κοινωνικό επίδομα και ένα σπίτι 1η κατοικία αξίας 50 χιλ. ευρώ:*
α. Με το παλιό καθεστώς, υπέβαλε αίτηση στο Νόμο Κατσέλη το 2015 και έλαβε δικάσιμο ημερομηνία για το 2018. Γίνεται το δικαστήριο και εκδίδεται η δικαστική απόφαση, σύμφωνα με το Νόμο Κατσέλη, η οποία ορίζει να πληρώνει 160 ευρώ κάθε μήνα για 25 έτη. Αδυνατεί να τα πληρώσει και έτσι αθετεί τη δικαστική απόφαση και ως εκ τούτου χάνει την προστασία 1ης κατοικίας που έλαβε και καταλήγει σε έξωση.
β. Με το νέο Νόμο υποβάλλει αίτηση για 2η ευκαιρία και του διαγράφονται όλα τα χρέη. Η 1η κατοικία αποκτάται από τον ειδικό ιδιωτικό Φορέα και του παρέχει μίσθωση για 12 έτη. Το Κράτος καταβάλλει το μηνιαίο μίσθωμα, μέσω του κοινωνικού επιδόματος στέγασης. Συνεπώς ο πολίτης παραμένει στην 1ηκατοικία του (δηλ. αποφεύγει την έξωση) και έχει και το δικαίωμα να την ξανά αγοράσει στο μέλλον, εφόσον ανακάμψει οικονομικά.
*3. Επιχειρηματίας ιδιοκτήτης επιχείρησης με επιχειρηματικό δάνειο με υποθήκη στο μαγαζί του και στην πρώτη κατοικία του με ετήσια έσοδα πάνω από 100 χιλ. ευρώ και 2 εργαζομένους:*
α. Με το παλιό καθεστώς, υπέβαλε αίτηση στο Νόμο Κατσέλη και μετά από μερικούς μήνες απορριπτόταν επειδή έχει «εμπορική ιδιότητα». Άρα έχανε και την πρώτη κατοικία και την επαγγελματική του στέγη και βρισκόταν αντιμέτωπος με μια έξωση.
β. Με το νέο Νόμο υποβάλλει αίτηση για ρύθμιση οφειλών και αποπληρώνει τα χρέη του σε 240 δόσεις. Εάν δεν μπορεί να εξυπηρετήσει μια ρύθμιση, τότε υποβάλλει αίτηση για δεύτερη ευκαιρία και του διαγράφονται όλα τα χρέη. Η πρώτη κατοικία αποκτάται από τον ειδικό ιδιωτικό Φορέα και του παρέχει μίσθωση για 12 έτη. Το Κράτος καταβάλλει το μηνιαίο μίσθωμα, μέσω του κοινωνικού επιδόματος στέγασης. Συνεπώς ο πολίτης παραμένει στην πρώτη κατοικία του (δηλ. αποφεύγει την έξωση) και έχει και το δικαίωμα να την ξανά αγοράσει στο μέλλον, εφόσον ανακάμψει οικονομικά. Παράλληλα, αμέσως μετά την έκδοση της δικαστικής απόφασης δεύτερης ευκαιρίας έχει το δικαίωμα να ανοίξει μια νέα επιχείρηση και να ξανά δραστηριοποιηθεί.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
