ΙΟΒΕ: Οι τρεις προϋποθέσεις για ανάπτυξη έως 4,2%

Ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά 4% έως 4,2% προβλέπει το βασικό σενάριο του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για το 2021, ενώ η ύφεση για το 2020 εκτιμάται ότι έκλεισε μεταξύ του 9% και του 9,5%.

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη του ΙΟΒΕ, η οποία αφορά το δ’ τρίμηνο του προηγούμενου έτους, καθοριστικοί παράγοντες για την εξέλιξη του ΑΕΠ εξακολουθούν να είναι οι εξελίξεις της πανδημίας, τα μέτρα στήριξης των πληττόμενων, καθώς και η πρόοδος στο Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, για την επίτευξη του βασικού σεναρίου, το οποίο προβλέπει ανάπτυξη 4% έως 4,2% του ΑΕΠ, απαιτείται η εκπλήρωση τριών βασικών παραμέτρων:

• Η εξασθένηση της πανδημίας και η μη εκδήλωση νέας έξαρσης
• Η επίτευξη τουριστικής περιόδου παρόμοιας με το 2019
• Η απορρόφηση των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης

Παράλληλα, το ΙΟΒΕ παρουσιάζει και δύο εναλλακτικά σενάρια:

• Το ευνοϊκό σενάριο, το οποίο ανεβάζει τον στόχο της ανάπτυξης στο 5% – 5,2% (ταχύτερη αποκλιμάκωση υγειονομικής κρίσης, ευρύτερη τουριστική περίοδος, ταχύτερη ανάκαμψη διεθνώς)
• Το δυσμενές σενάριο, το οποίο κατεβάζει τον στόχο της ανάπτυξης σε 0,5% – 1% (μη περαιτέρω υποχώρηση πανδημίας, έντονες διακυμάνσεις όπως το 2020, χαμηλή απορροφητικότητα πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης).

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο προϋπολογισμός του 2021 προβλέπει ύφεση 10,4% του ΑΕΠ για το 2020, καθώς και ανάκαμψη 4,8% του ΑΕΠ για το τρέχον έτος.

Ένας ακόμη παράγοντας, ο οποίος είναι πιθανό να επηρεάσει τη μακροπρόθεσμη τάση, είναι και το ενεργειακό κόστος, δηλαδή η διακύμανση της τιμής του πετρελαίου, όπως επισημαίνεται τέλος στην ανάλυση του ΙΟΒΕ.

Τα κύρια σημεία της έκθεσης του ΙΟΒΕ

– Μικρή υποχώρηση ύφεσης στην ελληνική οικονομία το τρίτο τρίμηνο πέρυσι (11,7%) έναντι πτώσης ΑΕΠ 14,2% στο προηγούμενο τρίμηνο και αύξησης του ΑΕΠ 1,2% στο τρίτο τρίμηνο του 2019. Υποχώρηση ΑΕΠ 8,5% στο εννεάμηνο του 2020. Η πτώση του εγχώριου προϊόντος προήλθε από την υποχώρηση των εξαγωγών (-44,9%), αποκλειστικά από την ισχυρή συρρίκνωση των εξαγωγών υπηρεσιών (-80,0%), καθώς οι εξαγωγές προϊόντων διευρύνθηκαν (+3,5%). Πολύ  2 ηπιότερη μείωση εισαγωγών (-6,4%). Ισχυρή αύξηση επενδύσεων 31,5%, αποκλειστικά από διεύρυνση αποθεμάτων, με το σχηματισμό πάγου κεφαλαίου να είναι αμετάβλητος από πρόπερσι (-0,3%). Έντονη ενίσχυση δημόσιας κατανάλωσης (+4,4%), λόγω μέτρων στήριξης, και μικρή άνοδος ιδιωτικής κατανάλωσης (+1,0%).  Ισχυρή ύφεση το 2020, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας του νέου κορωνοϊού. Η εξέλιξη της υγειονομικής κρίσης, εγχωρίως και διεθνώς, σε συνάρτηση με την πρόοδο στον εμβολιασμό, τα εγχώρια μέτρα ανάσχεσης των επιπτώσεών της και ο βαθμός απορρόφησης των έκτακτων πόρων από την ΕΕ, θα είναι οι πλέον καθοριστικοί παράγοντες του ΑΕΠ φέτος. Από αυτά τα χαρακτηριστικά της πανδημίας θα εξαρτηθούν η ανάκαμψη στην Ευρωζώνη, κύριο εξαγωγικό προορισμό της Ελλάδας, όπως και η διεθνής τουριστική κίνηση. Υπό το βασικό σενάριο εξελίξεων, στο οποίο η πανδημία θα υποχωρήσει ήπια κατά το α’-β΄τρίμηνο και δεν θα σημειωθεί νέα ισχυρή έξαρσή της, με την τουριστική περίοδο να μη διαφέρει ουσιαστικά από το 2019, ενώ θα επιτευχθεί ο στόχος απορρόφησης των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης, η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί 2,5% με 3,5%. Αντιθέτως, η δημόσια κατανάλωση θα συρρικνωθεί, από 3,0% έως 5,0%, αφού δεν θα χρειαστούν τόσα μέτρα στήριξης όπως πέρυσι. Ισχυρή αναμενόμενη διεύρυνση επενδύσεων, καθώς και εξαγωγών (15-18% αμφότερα). Η ισχυρή εγχώρια ζήτηση θα αποτυπωθεί και στη ζήτηση για εισαγωγές (+11%). Υπό αυτές τις τάσεις στο βασικό σενάριο, η ελληνική οικονομία θα ανακάμψει το 2021, με ρυθμό 4,0-4,3%. Εφόσον η υγειονομική κρίση υποχωρήσει ταχύτερα (ευνοϊκό σενάριο), η ανάκαμψη θα επιταχυνθεί (5,0-5,3%). Εάν όμως η επιδημιολογική κατάσταση παραμείνει στα τρέχοντα επίπεδα, με πιθανές νέες έντονες εξάρσεις , η ανάπτυξη φέτος θα είναι αναιμική (0,5-1,0%)

– Μεγάλη απόκλιση πρωτογενούς αποτελέσματος Κρατικού Προϋπολογισμού στην περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου έναντι του στόχου στον Προϋπολογισμό του 2020, λόγω επιπτώσεων πανδημίας: έλλειμμα €13,7 δισεκ. αντί πλεονάσματος €2,3 δισεκ. Η υστέρηση προήλθε κυρίως από εκτεταμένη υπέρβαση στις δαπάνες (+€9,9 δισεκ.), κυρίως για μεταβιβάσεις σε νοικοκυριά και επικουρικές συντάξεις (+€8,3 δισεκ.). Λιγότερα των αναμενόμενων έσοδα, κατά €6,3 δισεκ., από χαμηλότερες εισπράξεις φόρων (-επίσης €6,3 δισεκ.). Στον Προϋπολογισμό του 2021 προβλέπεται βελτίωση πρωτογενούς αποτελέσματος κατά €5,5 δισεκ., σε έλλειμμα €9,0 δισεκ. έναντι 14,4 δισεκ. Καλυτέρευση ισοζυγίου κυρίως από ενίσχυση εσόδων (+€3,36 δισεκ.) και λιγότερο από περιστολή δαπανών (-€2,15 δισεκ.).

– Εκ νέου μείωση του ποσοστού ανεργίας το γ’ τρίμ. του 2020, στο 16,2% από 16,4% το ίδιο τρίμηνο του 2019. Μειωμένο κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με το β’ τρίμ. 2020 (16,7%). Στην περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου πέρυσι, ποσοστό ανεργίας 16,4%, από 17,5% ένα έτος νωρίτερα. Οι κλάδοι με την μεγαλύτερη μείωση απασχόλησης το γ’ τρίμ. ήταν ο Πρωτογενής τομέας (-44,9 χιλ. άτομα), ο Τουρισμός (-33,2 χιλ.) και η Μεταποίηση (-12,0 χιλ.). Αντιθέτως, η ισχυρότερη άνοδος της απασχόλησης σημειώθηκε στις Δραστηριότητες Ανθρώπινης υγείαςκοινωνικής μέριμνας (+29,6 χιλ.), στο Χονδρικό-Λιανικό εμπόριο (+21,3 χιλ.) και στη Δημόσια διοίκηση (+17,4 χιλ.), αντανακλώντας τις ανάγκες που δημιούργησε η υγειονομική κρίση, αλλά και τα μέτρα στήριξης της απασχόλησης, ιδίως στο Χονδρικό-Λιανικό εμπόριο. Η νέα, ισχυρότερη συγκριτικά με την πρώτη, έξαρση της πανδημίας του COVID-19 στο τελευταίο τρίμηνο του 2020 και η αναστολή λειτουργίας δραστηριοτήτων που ακολούθησε, ήταν οι πλέον καθοριστικές της τάσης στην απασχόληση στο τελευταίο τρίμηνο του 2020. Οι εξελίξεις σχετικά με την υγειονομική κρίση θα είναι οι πλέον καθοριστικές της δυναμικής στην απασχόληση και την ανεργία και κατά το νέο έτος. Μια σταθερή, ήπια βελτίωση των επιδημιολογικών δεδομένων από το πρώτο τρίμηνο, χωρίς νέα ισχυρή έξαρση του COVID-19 (βασικό σενάριο προβλέψεων), θα επιτρέψει σταδιακά την επαναλειτουργία αρκετών από τις πληγείσες επιχειρήσεις. Κομβικής σημασίας για τη δυναμική της απασχόλησης θα είναι η διάρκεια της τουριστικής περιόδου, η οποία υπό αυτές τις υγειονομικές συνθήκες δεν θα διαφέρει ουσιαστικά από το 2019. Σε περίπτωση ταχύτερης εξασθένισης του COVID-19 (ευνοϊκό σενάριο), θα καταστεί εφικτή η λειτουργία του τουρισμού νωρίς από το δεύτερο τρίμηνο και το φθινόπωρο. Εάν όμως δεν μεταβληθούν οι υγειονομικές συνθήκες από τα τρέχοντα επίπεδα, είναι αρκετά πιθανό να απειληθεί η βιωσιμότητα αρκετών επιχειρήσεων, θέτοντας σε κίνδυνο τις θέσεις εργασίας τους (δυσμενές σενάριο). Τονωτικά στην απασχόληση το 2021 θα επενεργήσει ο δημόσιος τομέας, τόσο άμεσα, μέσω προγραμμάτων δημιουργίας θέσεων εργασίας, προσλήψεων στο σύστημα υγείας κ.ά., όσο και έμμεσα, με την αύξηση των ενισχύσεων του ΠΔΕ και τους πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης. Τέλος, η απασχόληση θα στηριχθεί από την περυσινή ενίσχυση των εξαγωγών προϊόντων στη Μεταποίηση, που θα συνεχιστεί φέτος. Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω επιδράσεις, εκτιμάται ότι το ποσοστό της ανεργίας πέρυσι διαμορφώθηκε στην περιοχή του 16,5%, 0,8  4 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από το 2019. Σε συνάφεια με τα τρία σενάρια μακροοικονομικών εξελίξεων για το 2021, στο βασικό σενάριο το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να υποχωρήσει στην περιοχή του 15,5%-16,0%, στο ευνοϊκό σενάριο στο 15,0%, ενώ στο δυσμενές σενάριο θα ενισχυθεί σημαντικά (18,0-18,5%).

– Ο ρυθμός μεταβολής τιμών καταναλωτή (ΓΔΤΚ) το 2020 ήταν αρνητικός, για πρώτη φορά μετά από τρία συνεχόμενα έτη ανόδου, σημειώνοντας υποχώρηση 1,2%, από άνοδο 0,3% το 2019. Υποχώρηση κυρίως από τις επιδράσεις των έμμεσων φόρων και των τιμών ενεργειακών αγαθών, καθώς η μεταβολή του γενικού δείκτη με σταθερούς φόρους και χωρίς τα ενεργειακά αγαθά ήταν θετική, κατά 0,6%. Το τρέχον έτος, η έως τώρα παράταση της μείωσης των έμμεσων φόρων για συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες μέχρι την 30η Απριλίου θα επενεργήσει αντιπληθωριστικά. Αντιθέτως, αυξητική επίδραση στις τιμές αναμένεται να έχει η μείωση της άμεσης φορολογίας (αναστολή εισφοράς κοινωνικής αλληλεγγύης, μείωση ασφαλιστικών εισφορών) μέσω της ενίσχυσης του διαθέσιμου εισοδήματος και ακολούθως της καταναλωτικής ζήτησης. Ωστόσο, η δυναμική της υγειονομικής κρίσης θα είναι η πλέον καθοριστική για την τάση της εγχώριας ζήτησης και την επίδρασή της στις τιμές. Μια σταδιακή χαλάρωση των μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας από το πρώτο τρίμηνο και η εκτεταμένη άρση τους εντός του επόμενου τριμήνου, εγχωρίως και διεθνώς (βασικό σενάριο προβλέψεων), θα οδηγήσουν σε ανάκαμψη δραστηριότητας και απασχόλησης στους πληττόμενους κλάδους. Σε συνδυασμό με τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε εξωστρεφείς δραστηριότητες στη βιομηχανία, θα τονωθούν το εγχώριο διαθέσιμο εισόδημα και η κατανάλωση. Εφόσον η υγειονομική κρίση δεν υποχωρήσει σημαντικά περαιτέρω από τα τρέχοντα επίπεδα και συνεχίσει να παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις (δυσμενές σενάριο), θα αποτραπεί η άνοδος της απασχόλησης. Η επίδραση της πανδημίας στην παγκόσμια ζήτηση θα είναι ο πλέον καθοριστικός παράγοντας και του ενεργειακού κόστους. Άλλωστε, στο σκέλος της προσφοράς ενέργειας, οι αποφάσεις του OPEC+ από τον Απρίλιο του 2020 έχουν ανασχέσει σε μικρό βαθμό την προηγούμενη κατακόρυφη πτώση της τιμής του πετρελαίου. Η προβλεπόμενη ταχύρρυθμη ανάκαμψη της οικονομίας της Κίνας, που είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου παγκοσμίως, θα επενεργήσει αυξητικά στην τιμή του. Υπό αυτές τις πιθανές τάσεις στις βασικές συνιστώσες του ΔΤΚ, στο βασικό σενάριο μακροοικονομικών εξελίξεων προβλέπεται ήπιος ρυθμός πληθωρισμού, 0,2-0,5%, ο οποίος στο ευνοϊκό σενάριο θα επιταχυνθεί σε 0,6-1,0%, από τη μεγαλύτερη ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης και του ενεργειακού κόστους. Υπό το δυσμενές σενάριο μακροοικονομικών εξελίξεων, η εξασθένιση της καταναλωτικής ζήτησης, σε συνδυασμό με ήπια αύξηση του ενεργειακού κόστους, θα οδηγήσουν εκ νέου σε αντιπληθωρισμό (-0,5 έως -0,7%).

– Το τραπεζικό σύστημα συνεχίζει να τονώνεται με ισχυρή ρευστότητα από τα έκτακτα μέτρα της ΕΚΤ, τα οποία επίσης διατηρούν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα το κόστος χρηματοδότησης. Η επέκταση εγχώριων μέτρων ρευστότητας μέσα από την Αναπτυξιακή Τράπεζα και εγγυοδοτικά προγράμματα, διατηρούν υψηλό ρυθμό πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις. Επίσης θετική εξέλιξη η επιταχυνόμενη αύξηση των καταθέσεων οι οποίες έφθασαν για πρώτη φορά  5 στα επίπεδα του 2014. Στον αντίποδα, η μείωση των ΜΕΔ αναμένεται να επιβραδυνθεί ή και να αντιστραφεί πρόσκαιρα από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, ενώ η πιστωτική συρρίκνωση προς τα νοικοκυριά συνεχίζεται αμείωτη. Οι προοπτικές της πιστωτικής ανάκαμψης είναι συνάρτηση της ταχύτητας βελτίωσης της ποιότητας του ενεργητικού των τραπεζών αλλά και της ανάκαμψης της ζήτησης για παραγωγικές επενδύσεις. Προτεραιότητα για το τραπεζικό σύστημα είναι η επιτάχυνση εφαρμογής συστημικών λύσεων για τη μείωση των ΜΕΔ. Βραχυπρόθεσμα, η συνεχιζόμενη πιστωτική επέκταση των επιχειρηματικών δανείων αναμένεται να αντισταθμίζει την πιστωτική συρρίκνωση προς τα νοικοκυριά.

moneyreview.gr

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News