Ο Αλ. Κρητικός του DIW στο MR: Θετική η εικόνα της Ελλάδας στη Γερμανία – Να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις
Η εικόνα της Ελλάδας στη Γερμανία έχει βελτιωθεί αισθητά τα τελευταία τέσσερα χρόνια και ειδικά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, καθώς αναγνωρίζεται ότι σε κάποιους τομείς η Αθήνα τα πήγε καλύτερα και από τη Γερμανία. Αυτό λέει σε συνέντευξή του στο MR ο καθηγητής Αλέξανδρος Κρητικός, μέλος του διοικητικού συμβουλίου και επικεφαλής του Entrepreneurship Research Group του γερμανικού οικονομικού ινστιτούτου DIW. Ο ελληνικής καταγωγής οικονομολόγος, που θα συμμετέχει στο 8ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών το οποίο είναι προγραμματισμένο να πραγματοποιηθεί 26 με 29 Απριλίου στους Δελφούς, τονίζει την ανάγκη να προκύψει από τις επερχόμενες εκλογές μία κυβέρνηση που θα συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις, για να διατηρήσει αυτή τη θετική εικόνα της χώρας, ενώ εκτιμά ότι μία παρατεταμένη περίοδος ακυβερνησίας θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στα ελληνικά ομόλογα και το κόστος δανεισμού, με φόντο και το ευρύτερο περιβάλλον του υψηλού πληθωρισμού και των αυξανόμενων επιτοκίων.
Ο κ. Κρητικός θεωρεί ότι οι ανησυχίες για μια οξεία ενεργειακή κρίση τον ερχόμενο χειμώνα όπως και για την αποβιομηχάνιση της Γερμανίας υπήρξαν υπερβολικές, ενώ δεν περιμένει ουσιαστικά προβλήματα με την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών ούτε και κατά τον επόμενο χειμώνα. Στο μέτωπο της τραπεζικής κρίσης, ενώ σημειώνει ότι και άλλες τράπεζες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα ανάλογα με εκείνα της Silicon Valley Bank, εντούτοις δεν περιμένει ένα ντόμινο τραπεζικών καταρρεύσεων που να θυμίζει το 2008.
Στις προβλέψεις του για την φετινή σεζόν του ελληνικού τουρισμού, ο οικονομολόγος εκτιμά ότι η κρίση ακρίβειας δεν θα επιτρέψει στα έσοδα να υπερβούν τα περσινά επίπεδα. Προσθέτει, όμως, ότι εάν η φετινή σεζόν είναι εξίσου καλή με την περσινή, θα είναι εξαιρετικήφανταστική.
– Ως Έλληνας δεύτερης γενιάς στη Γερμανία, ποια βλέπετε να είναι η εικόνα της Ελλάδας στη Γερμανία αυτή τη στιγμή και πόσο έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια;
Πρέπει να διαχωρίσουμε τα χρόνια έως το 2019 και μετά. Έως το 2019, η Ελλάδα θεωρούνταν η τελευταία χώρα που δεν είχε ανακάμψει από την κρίση του 2008, ενώ με την αλλαγή κυβέρνησης του 2019 βλέπουμε μία πιο θετική εικόνα της Ελλάδας και εδώ στη Γερμανία. Και πιστεύω ότι μία από τις πολύ θετικές εξελίξεις, η οποία αναγνωρίζεται και εδώ, ήταν το γεγονός ότι η Ελλάδα διαχειρίστηκε την πανδημία και τις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης αυτής σχετικά καλά, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα καλύτερα και από την Γερμανία, όπως για παράδειγμα στις πρώτες εκστρατείες εμβολιασμού. Αναγνωρίζεται ότι η Ελλάδα έχει γίνει ξανά μια πιο ελκυστική χώρα για επενδύσεις για τις γερμανικές επιχειρήσεις σε σχέση με το παρελθόν.
Τα καλά νέα για την Ελλάδα στη Γερμανία ήταν ότι δεν υπήρχαν νέα, καθώς αυτό σημαίνει ότι δεν υπήρχαν αρνητικές εξελίξεις. Αυτό διακόπηκε με το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα, αλλά συνολικά μπορώ να πω ότι το αίσθημα για την Ελλάδα στη Γερμανία είναι πολύ πιο θετικό.
– Και πώς πιστεύετε ότι επηρεάζεται αυτή η θετική εικόνα από τις εκλογές που έρχονται;
Υπάρχει η και στη Γερμανία η προσδοκία άποψη ότι οι επερχόμενες εκλογές δεν θα φέρουν μια σταθερή κυβέρνηση, λόγω του εκλογικού νόμου., αλλά Εελπίζω ότι έπειτα από τις δεύτερες εκλογές θα υπάρξει μια σταθερή κυβέρνηση, η οποία θα μπορέσει να συνεχίσει τη διαδικασία των μεταρρυθμίσεων που άρχισε πριν από τέσσερα χρόνια, με την ίδια ή και μεγαλύτερη δυναμική, καθώς τα προηγούμενα χρόνια επηρεάστηκαν από δύο κρίσεις, οι οποίες «χτύπησαν» και στον οικονομικό τομέα και δυσκόλεψαν την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Επομένως, ελπίζω ότι η θετική εικόνα της Ελλάδας θα συνεχιστεί, με μία κυβέρνηση που θα συνεχίσει τη διαδικασία των μεταρρυθμίσεων.
– Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει προσελκύσει επενδύσεις από μεγάλες πολυεθνικές. Τι πρέπει να γίνει για να ενισχυθεί αυτή η τάση και σε ποιους τομείς πιστεύετε ότι θα έπρεπε να εστιάζει τις προσπάθειές της η χώρα;
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια είδαμε μερικές επενδύσεις στην Ελλάδα, κάποιες από τη Γερμανία, κάποιες και από τις ΗΠΑ. Αυτό που πιστεύω ότι χρειάζεται είναι, από την μία πλευρά, περισσότερες καμπάνιες που να επικοινωνούν προς τους δυνητικούς επενδυτές ότι η Ελλάδα έχει αλλάξει. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι οι συνθήκες πλαισίου πολλά πράγματα πρέπει να βελτιωθούν, για παράδειγμα στο ελληνικό γραφειοκρατικό σύστημα., καθώς Ππερίπου το 30% των μεταρρυθμίσεων που χρειάζεται η Ελλάδα για να γίνει ανταγωνιστική έχει ήδη υλοποιηθεί. Α, αλλά απομένουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις που πρέπει ακόμα να γίνουν. Σίγουρα θα αναφερόμουν στο άνοιγμα της αγοράς προϊόντων, έναν τομέα στον οποίο έχει γίνει πρόοδος τα τελευταία χρόνια. Αλλά την ίδια στιγμή, η γραφειοκρατία εξακολουθεί να λειτουργεί αποτρεπτικά για τις επενδύσεις, καθώς δεν στηρίζει τους επενδυτές, αλλά κάνει τη ζωή τους δύσκολη. Ένα άλλο μεγάλο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι το σύστημα της δικαιοσύνης και ειδικότερα οι ιδιωτικές διαμάχες. Σε αυτή την περίπτωση, εάν ένας επενδυτής πρέπει να περιμένει χρόνια για να επιλυθεί μία τέτοια διαμάχη στα δικαστήρια, τότε η αξία της επένδυσής του είναι πολύ χαμηλή και αυτό πιστεύω ότι αποτρέπει πολλές δυνητικές επενδύσεις στην Ελλάδα.
– Η κρίση ακρίβειας συμπιέζει το διαθέσιμο εισόδημα των ευρωπαϊκών νοικοκυριών. Ποιες πιστεύετε ότι θα είναι οι επιπτώσεις στην φετινή καλοκαιρινή σεζόν; Μπορεί η Ελλάδα να προσδοκά τουριστικές εισπράξεις υψηλότερες των επιπέδων του 2022;
Θα έλεγα ότι εάν η φετινή σεζόν είναι εξίσου καλή με την περσινή, θα είναι ήδη εξαιρετικήφανταστική. Νομίζω ότι με δεδομένη την αύξηση των τιμών, ο κόσμος δεν θα μπορέσει να διαθέσει το ίδιο ποσό για τα ταξίδια του και ειδικά τα άτομα από την χαμηλότερη εισοδηματική στάθμη θα επανεξετάσουν τις διακοπές τους. Έτσι δεν πιστεύω ότι τα τουριστικά έσοδα θα είναι υψηλότερα από την περσινή χρονιά, όμως από την άλλη, καθώς ο κόσμος θέλει απεγνωσμένα να ταξιδέψει έπειτα από δύο χρόνια πανδημίας, είμαι κάπως αισιόδοξος ότι η μείωση δεν θα είναι μεγάλη σε σχέση με πέρυσι. Θα πρέπει να περιμένουμε παρόμοια νούμερα με την περσινή χρονιά.
– Από την έναρξη της ενεργειακής κρίσης εκφράζονται φόβοι για την αποβιομηχάνιση της Ευρώπης και ειδικά της Γερμανίας. Είναι αυτοί οι φόβοι υπερβολικοί κατά την άποψή σας;
Είμαι ένας από αυτούς που πίστευαν ότι τα όσα λέγονταν για την αποβιομηχάνιση ήταν υπερβολικά. Σίγουρα θα δούμε κάποια προσαρμογή στην βιομηχανική σύνθεση της Γερμανίας, θα δούμε ότι κάποιοι βιομηχανικοί τομείς που έχουν μεγάλη εξάρτηση από την ενέργεια ίσως μεταφερθούν σε άλλες χώρες, όπως στις ΗΠΑ ή την Κίνα, και θα έχουμε μεγάλες επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς –ήδη τις βλέπουμε- σε αυτές τις χώρες. Αλλά νομίζω ότι αυτή είναι μία διαδικασία που εντάσσεται σε κάθε αναδιάρθρωση και δεν θα οδηγήσει αναγκαστικά στην αποβιομηχάνιση της Γερμανίας, αλλά στη στροφή της χώρας προς βιομηχανίες που δεν εξαρτώνται τόσο πολύ από την ενέργεια. Θα ήταν μια αρνητική εξέλιξη εάν δεν βλέπαμε άλλες βιομηχανίες να παίρνουν τη θέση εκείνων που φεύγουν. Για αυτό και η Γερμανία πρέπει να διασφαλίσει ότι το σύστημά της είναι επαρκώς ελκυστικό για πολλές startups υψηλής τεχνολογίας που θα μπορούσαν να μπουν στον γερμανικό βιομηχανικό τομέα.
Είδαμε ότι η γερμανική κυβέρνηση και οι βιομηχανίες μπόρεσαν τελικά τον περασμένο χειμώνα να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες. Τώρα έχουν χρόνο, περίπου 6-8 μήνες για να προετοιμαστούν για τον επόμενο χειμώνα και είμαι αρκετά σίγουρος ότι θα μπορέσουν να το κάνουν. Άρα μου φαίνεται ότι υπήρξε μια υπερβολή στον τρόπο με τον οποίο έκαναν τον κόσμο να φοβάται για μια ενεργειακή κρίση. Δεν σημειώθηκε τον περασμένο χειμώνα και δεν περιμένω ότι θα σημειωθεί τον επόμενο χειμώνα.
– Έπειτα από τους τριγμούς που είδαμε πρόσφατα στον τραπεζικό τομέα στις ΗΠΑ αλλά και στην Ελβετία, πιστεύετε ότι μπορεί να βρισκόμαστε μπροστά σε μία κρίση παρόμοια με εκείνη του 2008;
Είναι πολύ δύσκολο να απαντήσει κανείς. Τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι τράπεζες στις ΗΠΑ και στην Ελβετία ήταν αποτέλεσμα των επενδύσεών τους σε κρατικά ομόλογα, όπου η αύξηση των επιτοκίων μείωσε την αξία των τίτλων αυτών, που έγινε πρόβλημα όταν οι πελάτες τραπεζών προσπάθησαν με αποτέλεσμα ο κόσμος να αρχίσει να αποσύρουνει τα χρήματά τους από αυτές τις τράπεζες. Το μεγάλο ερώτημα τώρα είναι εάν άλλες τράπεζες απειλούνται από ένα παρόμοιο σενάριο, εάν και άλλες τράπεζες έχουν υπερβολικές επενδύσεις σε κρατικά ομόλογα τα οποία αντιδρούν αρνητικά στην αύξηση των επιτοκίων. Εάν ισχύει αυτό, σίγουρα θα δούμε και άλλες τράπεζες να δυσκολεύονται, αλλά θα έλεγα ότι έχουμε επαρκείς μηχανισμούς για να αποτραπεί ένα ντόμινο όπως αυτό που είχαμε το 2008 με τη Lehman Brothers. Δεν νομίζω ότι θα δούμε τις ίδιες αλυσιδωτές αντιδράσεις που είχαμε και πριν από 15 χρόνια, εκτός εάν οι κεντρικές τράπεζες συνεχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια τόσο μαζικά όσο τους τελευταίους μήνες.
– Καθώς ο πληθωρισμός –και ειδικά ο δομικός πληθωρισμός- αποδεικνύεται πιο επίμονος από ό,τι αναμενόταν, η αγορά προεξοφλεί υψηλότερα επιτόκια από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Με τις αποδόσεις των ομολόγων σε άνοδο, πιστεύετε ότι κινδυνεύει η Ελλάδα από μια νέα κρίση χρέους;
Το θετικό με την Ελλάδα είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του δημοσίου χρέους έχει πολύ μακρινή λήξη, στα επόμενα 30-50 χρόνια, με πολύ χαμηλά επιτόκια. Επομένως η Ελλάδα ωφελείται από τον υψηλό πληθωρισμό, γιατί η πραγματική αξία των κρατικών ομολόγων μειώνεται εξαιτίας αυτού. Άρα θα είναι ευκολότερο για την Ελλάδα να αποπληρώσει αυτά τα ομόλογα στη λήξη τους. Το μόνο ζήτημα για την Ελλάδα είναι όταν χρειάζεται να εκδώσει νέα κρατικά ομόλογα, όπου θα πρέπει να αντιμετωπίσει σχετικά υψηλά επιτόκια, αν και μέχρι στιγμής, το κόστος δανεισμού έχει υπάρξει σχετικά προσιτό, με δεδομένο το περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού που έχουμε. Επομένως, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα για την Ελλάδα.
Θα έβλεπα κάποιο πρόβλημα σε αυτό το μέτωπο στην περίπτωση που ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης καθυστερήσει πολύ ή εάν δούμε μία νέα κυβέρνηση υπό τη συμμετοχή υπό τον πρώην πρωθυπουργό, τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ. Οι προηγούμενοι πολιτικοί αυτού του κόμματος έκανανε τις αγορές να νιώθουν σχετικά άβολα.
Διαβάστε επίσης:
Η ενεργειακή κρίση της Ευρώπης τελείωσε, λένε οι Γερμανοί
ΙΟΒΕ: Στο 2,4% αναβαθμίζει την πρόβλεψη της ανάπτυξης – Επενδυτική βαθμίδα το β΄ εξάμηνο
JP Morgan: Οι νέες προβλέψεις της για τις εκλογές και την επενδυτική βαθμίδα
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
