Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης: Πώς μπορεί να προστατέψει τον ισολογισμό μιας επιχείρησης

Βάσει του άρθρου 914 του αστικού κώδικα «αν κάποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια, έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει». Μια υποχρέωση πάνω στην οποία βασίζονται τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αστικής ευθύνης των ασφαλιστικών εταιρειών, οι οποίες, επί της ουσίας, αναλαμβάνουν να διαχειριστούν ή και αποζημιώσουν την όποια απαίτηση προκύψει σε ασφαλισμένο τους.   

Με δεδομένο ότι οι οικονομικές επιπτώσεις που μπορεί να δημιουργηθούν από λάθος ή αμέλεια  σε μια επιχείρηση ή έναν ελεύθερο επαγγελματία μπορεί να είναι μη διαχειρίσιμες ή  μη εξυπηρετούμενες, οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν δημιουργήσει μια σειρά από ασφαλιστικά προγράμματα αστικών ευθυνών με σκοπό να καλύψουν κάθε ανάγκη. Πιο συγκεκριμένα τα προγράμματα αστικών ευθυνών χωρίζονται σε:  

• Γενικές Αστικές Ευθύνες – οι οποίες καλύπτουν την αστική ευθύνη Κατασκευαστών, Ξενοδόχων, βιομηχάνων, επιχειρηματιών κτλπ σε απαιτήσεις που μπορεί να προκύψουν από τρίτους λόγω ζημιάς ή ατυχήματος σε χώρο ευθύνης τους.
• Εργοδοτικές Αστικές Ευθύνες – οι οποίες συνήθως παρέχονται σαν επέκταση της Γενικής Αστικής Ευθύνης. Αυτού του είδους τα συμβόλαια καλύπτουν τους εργοδότες έναντι του έμμισθου εργατοτεχνικού και λοιπού προσωπικού τους, το οποίο απασχολείται στο έργο ή στην επιχείρηση που περιγράφεται στο ασφαλιστήριο, σε περίπτωση σωματικών βλαβών / θανάτου που θα προκληθούν αποκλειστικά και μόνο από ατύχημα κατά την εκτέλεση της εργασίας ή με αφορμή αυτήν και όχι από κάποια άλλη αιτία και που θα οφείλεται σε αμέλεια του ασφαλισμένου ή των παρ’ αυτού προστηθέντων προσώπων.
• Λοιπές καλύψεις – οι οποίες περιλαμβάνουν καλύψεις αστικών ευθυνών προϊόντων, επαγγελματιών, στελεχών διοίκησης, διαδικτύου και τεχνικού πληροφορικής (IT), περιβάλλοντος κ.α.

Γενικά, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η κάλυψη του κινδύνου στην αστική ευθύνη είναι σύνθετη καθώς αφενός δεν είναι εύκολο να ποσοτικοποιηθεί ο κίνδυνος, αφετέρου μπορεί μία αξίωση να προκύψει πολλά χρόνια μετά από ένα συμβάν. Σε αντίθεση με την ασφάλιση περιουσίας που οι ασφαλιστικές εταιρείες αποζημιώνουν με βάση την αξία του σπιτιού ή του εμπορεύματος που έχει καταστραφεί, στην ασφάλιση αστικών ευθυνών είναι αδύνατο εκ των προτέρων να αποτιμηθεί η ανθρώπινη ζωή ή η ζημιά που θα προκληθεί σε συγγενικά πρόσωπα καθώς αυτό ορίζεται κατά περίπτωση μέσα από δικαστικές αποφάσεις. Επίσης στις περιπτώσεις αστικής ευθύνης υπάρχει μια τριμερής σχέση που δεν υπάρχει σε άλλα είδη ασφάλισης που αφορά την ασφαλιστική εταιρεία, τον ασφαλισμένο και τον ζημιωθέντα από τον ασφαλισμένο. Στην χώρα μας μεγάλο ποσοστό των εν λόγω καλύψεων έχουν σχέση με την ασφάλιση επιχειρηματικών κινδύνων (ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, βιομηχανίες/βιοτεχνίες κ.ά.), κατασκευαστικών έργων, την εργοδοτική ευθύνη, την προστασία έναντι αξιώσεων λόγω ελαττωματικών προϊόντων , την ευθύνη επαγγελματιών όπως γιατροί, ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές, την ευθύνη στελεχών διοίκησης, την περιβαλλοντική ευθύνη κ.α.  

Ένας ακόμη λόγος,  για τον οποίο οι επαγγελματίες και οι επιχειρηματίες πρέπει να σκέφτονται σοβαρά την περίπτωση ασφάλισης έναντι αστικής ευθύνης (πέρα από τη μείωση οικονομικής ζημιάς σε περίπτωση λάθους) είναι το επίπεδο εμπιστοσύνης που χτίζει ο εκάστοτε επαγγελματίας με πελάτες και συνεργάτες. Πολλές φορές δε, ιδίως στις περιπτώσεις συνεργασίας κυρίως με το εξωτερικό (π.χ. στη συνεργασία ενός ξενοδοχείου με Tour Operators ή κατά την εξαγωγή προϊόντων σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Βόρειας Αμερικής), η συγκεκριμένου τύπου ασφάλιση αποτελεί συμβατική υποχρέωση του επιχειρηματία καθώς διασφαλίζει ότι τυχόν αρνητικά συμβάντα δεν θα οδηγήσουν σε άρνηση καταβολής ή/και μειωμένες καταβολές αποζημίωσης στους ζημιωθέντες πελάτες αλλά και προβλήματα στη φήμη και τη λειτουργία της επιχείρησης.

Η περίπτωση της αστικής ευθύνης προϊόντων

Τα συμβόλαια αστικής ευθύνης προϊόντων αφορούν τη ζημιά ή τη βλάβη που μπορεί να προκαλέσει σε τρίτους ένα ελαττωματικό προϊόν. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας,  το 2021 καταγράφηκαν 3.312 συμβόλαια αστικής ευθύνης προϊόντων και δηλώθηκαν αξιώσεις σε 419 περιπτώσεις. Η συγκεκριμένη ασφάλιση δεν είναι υποχρεωτική από το νόμο, ωστόσο οι οργανισμοί που έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό θέλουν να είναι διασφαλισμένοι και σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί σημαντική παράμετρο στις επιχειρηματικές συμφωνίες.  Η ύπαρξη ασφαλιστικής κάλυψης, επιτρέπει στο επιχειρηματία να αποζημιώνει τους ζημιωθέντες από τα ελαττωματικά προϊόντα του για θάνατο, ψυχική οδύνη, βλάβη ή ζημία, καλύπτοντας δαπάνες για επανατοποθέτηση προϊόντων, έξοδα αποκατάστασης της υγείας των παθόντων, νομικά έξοδα, ζημιές από αδυναμία πώλησης κ.α. Σε μεγάλο βαθμό οι αξιώσεις στην αστική ευθύνη προϊόντος αφορούν στον κλάδο των τροφίμων και τον φαρμακευτικό κλάδο. Στην χώρα μας περίπου το 40% των συμβολαίων αυτών έχει όριο κάλυψης από 200.000 ευρώ έως 500.000 ευρώ και περίπου το 20% από 500.000 ευρώ έως 1 εκατ. ευρώ

Η περίπτωση της επαγγελματικής αστικής ευθύνης

Κάθε επαγγελματίας μπορεί στο πλαίσιο των  υποχρεώσεων του να έρθει αντιμέτωπος με το αρνητικό αποτέλεσμα τυχόν σφαλμάτων που μπορεί να έχει διαπράξει ο ίδιος είτε συνεργάτες του. Τα ασφαλιστήρια αφορούν την ευθύνη επαγγελματικών ομάδων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ασφαλίζονται σε μεγάλο βαθμό γιατροί αλλά και νοσηλευτικά ιδρύματα, διαγνωστικά και άλλα ιατρικής φύσεως ιδρύματα. Εν συνεχεία μηχανικοί που καλύπτουν το σύνολο των δραστηριοτήτων τους σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο ή για συγκεκριμένα έργα τους. Ακολουθούν οι ασφαλίσεις λογιστών και δικηγόρων. Ωστόσο, στη  περίπτωση των δικηγόρων θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν συμβάλλει θετικά προς την ασφάλιση και το νομικό καθεστώς στην Ελλάδα καθώς πρακτικά καθίστανται υπεύθυνοι για αρνησιδικία και δόλο, που δύσκολα αποδεικνύονται. Τέλος τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιοσημείωτη ζήτηση για την ασφάλιση Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης εκδηλώνεται από εταιρείες λογισμικού και ναυπηγούς.

Στα περιστατικά ιατρικής αμέλειας, οι μεγαλύτερες αποζημιώσεις αφορούν μαιευτήρες και χειρουργούς. Το 2014 επιδικάστηκε σε συγγενείς γυναίκας που απεβίωσε μετά από ιατρικό λάθος σε καισαρική τομή 3 εκατ. ευρώ αποζημίωση και το 2017 το ΣτΕ επιδίκασε αποζημίωση 260.000 ευρώ για το θάνατο 14χρονου που έχασε τη ζωή του λόγω λανθασμένης διάγνωσης.  Τα ασφαλιστήρια έρχονται να καλύψουν τις πραγματογνωμοσύνες, τα νομικά έξοδα, τις αποζημιώσεις κ.οκ. To 2021 ήταν ενεργά περισσότερα από 33.000 ασφαλιστήρια συμβόλαια γιατρών ενώ 318 αφορούσαν την ασφαλιστική κάλυψη ιδιωτικών κλινικών,  θεραπευτηρίων και ιατρικής φύσεων κέντρων εν γένει. 4 στους 10 ασφαλισμένους με ασφαλιστήρια Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης γιατρούς έχουν καλύψεις έως 200.000 ευρώ και 4 στους 10 από 200.000 ευρώ έως μισό εκατ. ευρώ.  Τα ασφαλιστήρια μηχανικών καλύπτουν λάθη στις μελέτες έργων που μπορεί λόγω χάρη να αφορούν στην εξέταση του υπεδάφους ή την εξακρίβωση της στάθμης του νερού κατά την εκσκαφή και τις υλικές ζημίες που μπορεί να προκληθούν λόγω των εσφαλμένων υπολογισμών από την εισροή νερών σε κτίσμα. Το 40% περίπου των μηχανικών έχει καλύψεις έως 200.000 ευρώ, το 20% έχει καλύψεις 200.000-500.000 ευρώ και 20% από μισό έως 1 εκατ. ευρώ. Σχεδόν 7 στους 10 δικηγόρους και 8 στους 10 λογιστές έχουν καλύψεις έως 200.000 ευρώ. Το 2021 οι πληρωθείσες αποζημιώσεις έφτασαν στο 1.277.575 ευρώ.

Η περίπτωση της αστικής ευθύνης στελεχών διοίκησης

Με την ασφάλιση της Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης (D&O), η ασφαλιστική αποζημιώνει για οικονομικές αξιώσεις τρίτων που μπορεί να είναι για παράδειγμα εργαζόμενοι, προμηθευτές, ανταγωνιστές, μέτοχοι, ρυθμιστικές αρχές, οι οποίοι θα ισχυριστούν ότι από τις επιχειρηματικές πράξεις και πρακτικές των καλυπτόμενων  προσώπων προκλήθηκε σε αυτούς ζημιά.

Περίπου 1.600 στελέχη στην Ελλάδα καλύπτονται από ασφαλιστήρια D&O και τον χρόνο που πέρασε έγιναν στις ασφαλιστικές 175 αξιώσεις για αποζημίωση. Ένα στα δύο στελέχη με ασφαλιστήριο συμβόλαιο έχει κάλυψη από 200.000 έως 500.000 ευρώ, ενώ στελέχη που ενδεχομένως βρίσκονται σε θέσεις και τομείς που ενέχουν μεγαλύτερο ρίσκο, έχουν καλύψεις που ξεπερνούν τα 5 εκατ. ευρώ (16,6%).  Λήπτης της Ασφάλισης στην σύμβαση είναι η εταιρεία (νομικό πρόσωπο), ενώ ασφαλισμένοι είναι τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου. Τα συμβόλαια αυτά αφορούν τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τα στελέχη του δημοσίου. Ενδεικτικές περιπτώσεις που μπορεί να ενεργοποιήσουν την ασφάλιση αυτή είναι απαιτήσεις  αποζημίωσης μετόχων για σύναψη δανείου με δυσμενείς όρους, για εξαγορά που προξένησε ζημιά στην εταιρεία, απαίτηση αποζημίωσης αντιπρόσωπου για διακοπή συνεργασίας, αξίωση αποζημίωσης ανταγωνιστή για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά ή δυσφήμηση και κάλυψη νομικών εξόδων για την αντιμετώπιση έρευνας εισαγγελικών αρχών για παράνομες πρακτικές κ.ά.

Η περίπτωση Αστικής ευθύνης για κυβερνοκινδύνους (Cyber Risks)

Με τις κυβερνοεπιθέσεις να αυξάνονται συνεχώς και να στοχεύουν σε μεγαλύτερο βαθμό σε κλάδους και επιχειρήσεις που διαχειρίζονται τεράστιους όγκους ευαίσθητων δεδομένων όπως οι υπηρεσίες υγείας έχει δημιουργηθεί ένα νέο πεδίο ασφαλίσεων αστικής ευθύνης που σχετίζεται με τη διαρροή δεδομένων. Kατά την ΕΑΕΕ ενδεικτικά παραδείγματα ζημιών που έρχεται να καλύψει η εν λόγω ασφάλιση μπορεί να σχετίζονται με διαρροή ιατρικών πληροφοριών ασθενούς ή εμπορικών μυστικών εταιρείας που συνεργάζεται με τον ασφαλισμένο, έξοδα για επαναφορά συστημάτων τα οποία είχαν παραβιαστεί από hacker και είχε διακοπεί η λειτουργία τους, έξοδα νομικών για ενημέρωση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και των υποκείμενων,  απώλεια κερδών μετά από διακοπή εργασιών, κάλυψη ζημίας λόγω μεταφοράς χρημάτων της εταιρίας από hacker με ηλεκτρονικά μέσα σε μη δικαιούχο, απαίτηση λύτρων, για αποκρυπτογράφηση αρχείων του Ασφαλισμένου που είχαν κλειδωθεί από hacker κ.α. Το 2021 ήταν σε ισχύ 707 συμβόλαια που αφορούν σε IT-cyber.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News